Tag archieven: Fennesz

David Sylvian – Sleepwalkers

Over David Sylvian heb ik het al vaker gehad. Zijn post-Japan werk, en in het bijzonder de laatste twee albums Blemish en Manafon, staan bij mij in hoog aanzien. Vooral vanwege het experiment en de drang naar improvisatie. Met stilte muziek maken, het clichématige zoeken naar de grenzen van wat nog “muziek” genoemd mag worden. Het is eigenlijk best snobistisch om die genoemde albums zonder blikken of blozen briljant te noemen. Het is kamermuziek voor in een isolatiecel, afstandelijk en leeg. Onhoorbare genialiteit en het toch willen benoemen is vragen om scheve gezichten. David Sylvian maakt het mij nu een stuk makkelijker met zijn nieuwste release Sleepwalkers.

Nieuw mag Sleepwalkers eigenlijk niet heten, en eigenlijk geldt voor de meeste nummers ook geen “nooit eerder verschenen”. Het is een verzameling van samenwerkingen met andere muzikanten, verloren gegane nummers van voorgaande releases, van origine geschreven tussen 2003 en 2009. Sleepwalkers bevat voor de purist of verzamelaar weinig nieuw materiaal, maar veel nummers zijn anders opgenomen, geremixed, geremastered of licht aangepast en hebben daarom toch een meerwaarde.

De titeltrack, tevens het openingsnummer, was reeds te horen op de cd die als bonus bij het The World Is Everything fotoboek verscheen. Deze komt nog het dichtst in de buurt van het minimale geluid van Manafon, maar bij het tweede nummer Money For All wordt al snel duidelijk dat de sfeer op deze compilatie van een heel andere aard is. Kenners herkennen natuurlijk direct de single van Nine Horses, het relatief opgewekte en dynamische drietal dat naast Sylvian uit Steve Jansen en Burnt Friedman bestaat. Een toegankelijke toon is meteen gezet.

Zojuist genoemde Steve Jansen is tevens de broer van Sylvian (beide dragen artiestennamen). Hij staat schijnbaar toch wat anders in het leven, mocht dat een weerspiegeling zijn van de muziek die ze maken. Rijker in geluid en beslist traditioneler in compositie luisteren deze nummers gemakkelijker weg, zo ook Ballad Of A Deadman. Een samenwerking met het Noorse elektronische jazzensemble Punkt valt daar overigens niet onder.

Hoogtepunt is de versie van World Citizen, een samenwerking met de Japanse geweldenaar Ryuichi Sakamoto. De breekbare piano, fragiele stem en kille effecten versus warme keyboards zorgen voor kippenvel. Toch is het weer geen nieuwtje; het was al te horen op het Chasm album van Sakamoto, dat iedere muziekliefhebber natuurlijk allang in de kast heeft staan. Wel gloednieuw is Five Lines, de eerste vrucht geplukt van het muzikale partnerschap met klassieke componist Dai Fujikura. De zenuwachtige strijkers gooien wellicht roet in het eten voor wie zachtaardige klanken had verwacht.

En zo wisselt David Sylvian de diverse collaboraties keurig af op dit album. Pure Genius met Tweaker is een andere die er uit springt, met onconventionele zanglijnen en elektronica die zich laat omarmen met gemanipuleerd gitaargeluid. Ergens in het nummer Transit (van Christian FenneszVenice album) zijn ook gitaren gebruikt, al zijn die bijna niet terug te horen. Dit occasionele duo behoort tot mijn favorieten; ondanks ontelbare luisterbeurten zal ik deze track daarom niet snel skippen. Dat zal ik overigens ook niet doen met Thermal, een gedicht voor zijn dochter (met Arve Hendriksen op trompet) en Trauma, de afsluitende track die alleen op de Japanse editie van Blemish verscheen.

Sleepwalkers is door de variëteit en toevoeging van albums die niet tot zijn eigen discografie behoren, een erg veelzijdige en plezierige luisterervaring. Geïnteresseerden die gestopt zijn bij Japan hebben hiermee een mooi instapmoment gekregen om kennis te maken met de hedendaagse David Sylvian, zonder dat de liefhebbers van zijn nieuwerwetse geluid in de kou moeten staan.

Fennesz – Black Sea

Het is opmerkelijk te noemen dat ik een aantal elektronische albums van minder dan 10 jaar geleden als het meest tijdloos beschouw allertijden. Nu heb ik met mijn leeftijd ook nog weinig recht van spreken, maar feit blijft dat juist deze albums al die tijd niet onderhevig zijn aan mijn soms schizofrene stijlwisselingen binnen de muziek. Twee van die albums zijn van de Oostenrijkse geluidskunstenaar Christian Fennesz. De derde wordt deze week aan dit lijstje toegevoegd, want kan ziet Black Sea het levenslicht op het in Londen residerende prachtlabel Touch.

De tijd van Thomas Edison ligt al enige tijd achter ons, maar muziek op elektronische basis markeert slechts een minimaal stukje op de tijdlijn van toonkunst. Nog niet zo lang geleden waren er apparaten zo groot als een kraanwagen nodig om elektronische geluiden te produceren en werd dit vooral gedaan in (Philips)laboratoria en door ingenieurs. Inmiddels is het een gemeengoed geworden en niet alleen maar besteed aan nerds met bijbehorende brillen of hiphoppers met bijbehorende kettingen (hoop ik dan toch). Natuurlijk zal er altijd een grensgebied blijven bestaan waarin nerds zich veilig zullen voelen. Denk aan extreme noise en minimale, onhoorbare ambient. Misschien behoorde Fennesz in zijn begindagen ook wel in die buitencategorie, maar met zijn voorgaande solo albums Endless Summer en het schitterende Venice heeft hij toch een aardige stap gezet richting een groter publiek. Wellicht doet hij met Black Sea weer een stap erbij.

Ook Fennesz zelf zal mogelijk verbaasd zijn over zijn eigen evolutie en de manier waarop hij tegenwoordig op handen gedragen wordt door de pers, als zijnde een revolutionair. Iemand de niet verkende wegen in de muziek verkent en plaveit voor navolgende artiesten. Toen hij nog gewoon gitarist was in een aantal rockbandjes had niemand dat kunnen denken. Vandaag de dag heeft hij al illustere optredens en samenwerkingen achter de rug met onder andere David Sylvian, Ryuichi Sakamoto en Mike Patton. Gitarist is hij nog steeds, maar de reden waarom ik hem eerder geluidskunstenaar noemde is de manier waarop hij door middel van zijn laptop en andere hulpmiddelen het geproduceerde gitaargeluid omvormt tot geheel iets anders. Geluiden die niet te herleiden zijn tot hun oorsprong. Geluiden die niemand tot nog toe kan reproduceren.

De echte kunst van Fennesz bestaat echter uit de composities, die gemakkelijk kunnen worden gekwalificeerd als neoklassiek. Wederom zal dit menigeen raar in de oren klinken. Elektronische muziek neoklassiek? Jawel. De melodieën die hij op zijn laatste drie albums presenteert en ontwikkelt, zijn verregaand diepzinnig en verfijnd dat het toegankelijker is dan je op het eerste gehoor zou denken. De Voyager expeditie bevatte vooral Bach en wereldmuziek, maar jammer genoeg geen Aphex Twin of andere elektronische pioniers zoals Christian Fennesz. Misschien was de Voyager expeditie daar nog te vroeg voor, maar ik weet zeker dat een verregaand ontwikkelde aliencultuur daar meer waardering voor heeft dan muziek gemaakt met ouderwetse trommels van buffelvellen.

Black Sea is geen bijzonderde vooruitgang op zijn vorige twee albums. Wat wel opvalt, is dat het album een stuk intenser is dan Venice, voor mijn gevoel. Er is méér muziek, daar waar het album van alweer bijna vijf jaar geleden toch veel in de spotlight van het minimalisme stond, relatief gezien. Aan de andere kant hoor ik wel dat Fennesz de gitaar meer op de voorgrond durft te zetten, waarbij vooral de akoestische versie ervan sentimentele momenten oplevert. Desalniettemin blijft de componist uit Wenen de grenscontroles tussen vriendelijke en duistere muziek constant passeren; douaniers worden er gek van. Glide is daar een mooi voorbeeld van. Vier minuten lang teistert glitchy noise je gehoorschelpen voordat het overgaat in een zachte, warme melodie, om vervolgens weer te eindigen in een donkere sfeer van afzwakkend radiogeruis. De al eerder uitgebrachte digitale single Saffron Revolution is ook echt weer een trademark track van Fennesz. Industriële geluiden die in volume aanzwellen maar door het gebruik van aangename klanken uit gitaarloops en wellicht strijkinstrumenten uit de laptop nergens agressief klinken. Een prachtige, dromerige zee van artificiële klanken bedwelmen de luisteraar. De afsluiter van het album vraagt alleen maar naar de repeatknop.

Door alle collaboraties en live optredens met allerhande artiesten zou je bijna vergeten dat hij dit jaar al een 7” single heeft uitgebracht genaamd Transition. De compositie daarop, On A Desolate Shore A Shadow Passes By, leek – in ieder geval op het gebied van uiterlijk en titel – een link te leggen naar water, de kust, de zee. Venetië is uiteraard ook een waterige stad. Op Black Sea trekt hij nog meer naar het oosten, al zullen de invloeden in de muziek niet als dusdanig herkenbaar zijn. De Grieken noemden de Zwarte Zee eufemistisch “gastvrije zee” om de goden niet te verzoeken. Toch kan vertoeven aan de Zwarte Zee ook heel aangenaam zijn, weet ik uit ervaring. Zo is misschien ook wel het nieuwste album van Fennesz te omschrijven. Het is mooi met een aangename temperatuur en een prachtige natuur maar één en ander kan je evenzeer vijandig gezind zijn. Daarmee doel ik op de soms dreigende, mysterieuze kant van de muziek van de Oostenrijker. Eigenaar en fotograaf van het platenlabel Touch, Jon Wozencroft, weet dit voor de zoveelste keer feilloos op de gevoelige plaat vast te leggen. Opnieuw een magische combinatie. Overigens mijn complimenten voor de Touchshop, die binnen twee uur na mijn online bestelling de bewuste CD op de post hadden gedaan.

Eerste kerst wordt Christian Fennesz 46. Ik hoop dat hij 120 wordt. En nog heel veel tijdloze albums voor ons mag maken.