Tag archieven: Machinefabriek

Maart 2011

De derde maand van dit jaar was een ongekend drukke met betrekking tot releases, althans, welke ik tot mij genomen heb. Ik neem aan dat ik Bibio, Eleanoora Rosenholm, Niggas With Guitars, Rene Hell, Kreidler, Bridget Hayden en Kurt Vile niet meer hoef te noemen? In het begin van de maand zag ook het album Civilian van Wye Oak het levenslicht, een van de weinige indie albums die mij de laatste tijd nog heeft weten te bekoren. Vooral het titelnummer maakt duidelijk dat de derde plaat vooralsnog de beste is van het Amerikaanse duo.

Als we het toch over genres hebben die ik vooral in het verleden kon waarderen, dan kan ik Burzum ook nog wel even noemen. Fallen bevat old skool black metal met toch een soort van progressief tintje, zeker voor Varg Vikernes-begrippen. Verleden versus heden is ook van toepassing op Toomorrow van Wagon Christ (oftewel Luke Vibert). We praten hier echter wel over een heel ander genre: bij vlagen luistert dit als het knutselwerk van een 2-jarige met een serieuze vorm van ADHD, maar uiteindelijk doet deze energieke mix van acid house, hiphop, funk, jazz en allerhande bizarre samples de mondhoeken omhoog krullen. Luister hieronder maar eens naar de minimix van het album:

Bij Not Not Fun brengen ze de laatste tijd regelmatig releases uit die mijn goedkeuring kunnen wegdragen. Zo levert de plaat Vibrant New Age van Psychic Reality een hele hoop “fun” op. Psychedelische taferelen worden op dit debuutalbum vermengd met retro housemuziek en dub. Maria Minerva uit Estland gebruikt wat minder wilde elektronica; haar vertraagde slaapkamerpop op Talinn At Dawn is niettemin een evenzo welkome aanvulling op de al niet minne lijst van artiesten op het genoemde platenlabel.

Misschien niet direct geschikt voor de slaapkamer, maar dan in ieder geval voor op de veranda is het eerste akoestische studioalbum van J Mascis, Several Shades Of Why. De man die bekend staat om zijn vuige noisy rock zoekt het nu eens in de hoek van Neil Young en andere jaren zeventig folkrock. Subtiel tokkelend en zonder begeleiding van gitaarversterkers of een drummer zingt hij klagend over onderwerpen die al een eeuwigheid bij dit soort muziek horen. Het is weer eens wat anders dan de gehoorbeschadiging die we bij Dinosaur Jr. gewend waren.

J Mascis – Not Enough

De Zweedse kunstenaar Carl Michael von Hausswolff doet het nog rustiger aan. Op zijn debuut voor het Touch, 800 000 Seconds in Harar, duikt hij in het afgelegen gebied rond de Ethiopische stad om daar geluiden en inspiratie te zoeken voor de soundtrack bij het leven van de dichter Arthur Rimbaud. Dat levert uiteindelijke een prachtige plaat op met vredige ambient en fieldrecordings, die ondanks het minimalisme een maximaal resultaat in luisterplezier behalen.

Dat singles ook een maximale uitwerking kunnen hebben bewijst Von Spar met Soarex, een nummer dat zo op dat geweldige album Foreigner zou passen. Kosmische pop, dikke krautsynths en een snufje disco. Bijna dansen deden we ook op Burial’s eerste 12” in vier jaar tijd, Street Halo. Of je het nu dubstep wil noemen of niet, de rollende beats en duistere sferen missen het doel niet (in tegenstelling tot de samenwerking met Thom Yorke en Four Tet).

Voor meer kleinere releases konden weer zoals vertrouwd bij Machinefabriek terecht. Apollo en Bad Fortune halen allebei nauwelijks twintig minuten, maar lijken tijdloos door de minimale elektronische muziek. Voor nog meer Machinefabriek kon je afgelopen maand ook nog aankloppen bij Staalplaat. Het label zorgde ervoor dat een oudere jamsessie samen met Peter Broderick, Nils Frahm en de gebroeders Kleefstra op cd uitkwam, in de inmiddels welbekende Mort Aux Vaches serie. Ook was Machinefabriek nog te horen op de fascinerende compilatie Minute Papillion, bestaande uit 60 nummers van 60 seconden, in totaal 60 minuten dus.

En over compilaties gesproken, wat te denken van Benefit For The Recovery In Japan? Maar liefst 64 verschillende artiesten werkten hier aan mee, velen met exclusieve tracks. Met bijna vijf uur aan muziek is het de $15 meer dan waard, waarvan de volle 100% naar het Japanse Civic Force gaat. Het is alleen jammer dat je na het verkrijgen van al die genoemde releases niet gratis de tijd erbij krijgt om er naar te luisteren. Ach ja, slapen is eigenlijk ook maar zonde van de tijd. Kom er maar in, april!

(En dan ben ik Josh T. Pearson nog vergeten te noemen.)

Machinefabriek & Peter Broderick

De meeste mensen in mijn omgeving heb ik al meerdere malen verveeld met mijn enthousiasme voor Machinefabriek, Rutger Zuydervelt voor intimi. Zijn hoge kwaliteit als ook de kwantiteit kan op veel bijval rekenen van mijn kant. Het jaar 2009 was daar geen uitzondering op. Menigeen heeft weer kunnen genieten van meer dan tien releases van zijn kant, al dan niet samenwerkingen met andere muzikanten.

Eén van die samenwerkingen heb ik lang naar uitgekeken: die met Peter Broderick. Dat dit Deense wonderkind (alhoewel geen kind meer) steeds vaker afwijkt van de gebaande paden die zijn vaste band Efterklang heeft neergelegd, is eerder regel dan uitzondering. Zijn solowerk kan ik dan ook meer waarderen, omdat hij zijn creatieve uitersten op muzikaal gebied hier graag verkent. Dat is ook exact de bedoeling geweest van het album Blank Grey Canvas Sky; elkaar tot het toppunt drijven van inventiviteit en nieuwe territoria ontdekken in schrijven en maken van muziek.

Het resultaat is meer dan ik had kunnen verwachten en behoort tot het beste wat deze twee heren tot nu toe geproduceerd hebben. Ze verschillen wel degelijk in de manier van muziek produceren (songwriting en klassiek versus abstract en improvisatie), maar Peter en Rutger vullen elkaar aan alsof ze nooit anders hebben gedaan. Melancholisch door de piano, strijkers en – sporadisch – de stem van Broderick, mysterieus en fascinerend door de knisperende gemanipuleerde geluiden van Machinefabriek. Hier wordt een klanklandschap gecreëerd dat buitenproportioneel uitgestrekt is en waar iedere vierkante meter boeit. Zeker op Planes, opener Departure en afsluiter Homecoming (waarop ze nog hulp krijgen van Nils Frahm op piano) is de pracht ongekend. In de tijd van korte dagen en lange nachten levert Blank Grey Canvas Sky vanzelfsprekend een flinke lading aan ontroering op.

Broderick zit net als Machinefabriek niet stil. In december zag ook Music For A Sleeping Sculpture of Peter Broderick het daglicht. Eigenlijk is daglicht niet het juiste woord. Music For A Sleeping Sculpture… is namelijk begonnen als een uitdaging muziek te maken om bij in slaap te vallen. Dat hoeft niet meteen saai te zijn, bewijst dit stuk van ruim een half uur. Met zelfgemaakte echoënde koorzang en lange, uitgesponnen ambient klanken zit je in no-time dromerig op een wolk te zweven. Tijd en ruimte worden even vergeten. Slapen doe je echter pas wanneer het stuk is afgelopen. De schoonheid ervan houdt je wakker. De fysieke versie komt in een handgemaakte kartonnen doosje, en is gelimiteerd tot 500 exemplaren.

Machinefabriek weet als geen ander dat het oog ook wat wil. De releases worden dan ook stuk voor stuk in de meest prachtige eigengemaakte verpakkingen gestopt. Met zijn project Take A Closer Listen gaat hij zelfs nog een stap verder. Zonder dat er een geluidsdrager bij zit, bevat deze uitgave meer muziek dan je zou kunnen bedenken. Geïnspireerd door de geluidswandelingen die Andra McCartney organiseert, vroeg Rutger jouw eigen favoriete geluid te benoemen. Onder andere Nate Wooley, Aaron Martin en Romke Kleefstra werkten hier aan mee. Dit boekje op ansichtkaartformaat beeld met tekst de ingezonden favoriete geluiden uit. Vogels, voetstappen, druppelend water, de wind, een auto, papier, een paraplu… De 72 pagina’s prikkelen de verbeelding. Bij het lezen van de omschrijvingen vormt er al snel een geluid in je fantasie, dat je vervolgens laat afspelen. Wat dat betreft dus een zeer geslaagde release. Op dit moment is Machinefabriek alweer druk bezig met het volgende project: het opnemen van geluiden die de Erasmusbrug en de Nieuwe Maas produceren, die uiteindelijk twee stukken voor het Internationaal Film Festival in Rotterdam moeten opleveren. Muziek is overal om je heen, als je maar goed luistert.

Machinefabriek – Drawn & Rusland

Eens even tellen… Een stuk of zestig? Dat is dan tot op de dag van vandaag, volgende week kunnen er zomaar weer wat bijgekomen zijn. Ik kan trots melden dat ik er bijna zestig heb, waarvan een twintigtal origineel. Ik heb het over de muzikale output van Rutger Zuydervelt, buiten intimi bekend onder de naam Machinefabriek. Hij oogst nog steeds veel bewondering vanwege zijn vaak prachtig vormgegeven, handgemaakte, in beperkte oplagen uitgebrachte 3” cdtjes, met vaak niet meer dan 20 minuten muziek. In de nog prille carrière overheerste de noise en distortion in het elektronisch non-laptop gepriegel, (dat classificeert zijn muziek het beste) maar melodie is in de loop van de tijd steeds meer een rol gaan spelen. Beweeglijk, poëtisch en lieflijk zijn woorden die zwaar, dreigend en duister hebben ingehaald. Het is goed mogelijk dat dit mede is veroorzaakt door een frequente samenwerking met diverse artiesten, zoals Leo Fabriek, Aaron Martin en Soccer Committee. Met deze laatstgenoemde is nog niet zo lang geleden het korte album Drawn uitgekomen, daar vlak voor een solo 3” genaamd Rusland; een goede reden om weer eens een duik te nemen in de wereld van Machinefabriek.

Rusland bewijst maar weer eens dat de opleiding tot grafisch ontwerper van de maker, de releases iets extras geven. Een prachtig vormgegeven 5-panelig fotoboekje, niet groter dan 10 centimeter, met aan beide zijden mooie kiekjes waarvan je zou willen dat je ze zelf had gemaakt. De Russische cultuur, architectuur en literatuur fascineren ook mij. Machinefabriek was daar in september 2008 voor een aantal optredens in het kader van het Dutch Punch 4 festival, en opnames daarvan zijn nu op dit schijfje verschenen. Rusland is nochtans niet een doodgewone live EP. Rutger heeft zijn optredens in Moskou, Sint Petersburg, Nizhny Novgorod en Yaroslavl thuis bewerkt tot een collage van deze shows.

Rusland begint met een industrieel zwaar geluid, als een aankomende metro in een druk station in Moskou. Pratende mensen en een omroepster lijken een volgend stuk in te leiden, die bestaat uit echoënde, schijnbaar willekeurige tonen, die zwevend boven een heel lichte drone door je oren waaien. Allemaal erg subtiel en stilletjes kabbelt dit zo een paar minuten voort. De klanken worden steeds minder willekeurig en vormen langzaam maar zeker een korte, samenhangende melodie die steeds wordt herhaald totdat deze langzaam wegzakt. De stilte neemt nu de overhand; een licht ambientaal stuk waar zo nu en dan “field recordings” uit Rusland opduiken. De drone zwelt kort aan in het begin van het stuk, maar pas na tien minuten gaat het volume echt omhoog. Een climax van een noisy maar verre van agressief geluid dreigt en verdwijnt even zo snel als het gekomen is. Het wordt overschreeuwd door industriële geluiden, wat opnieuw een wegrijdende metro lijkt te zijn. Mysterieus als Rusland kan zijn, is ook het vervolg. Krakende samples uit het Russische straatbeeld gegrepen, escorteren hoge pianonoten tot er een ommekeer klinkt. Een zware, logge toon als van een gong wijst de weg naar het einde. Stilte, piano, geroezemoes, nauwelijks hoorbaar. Een stoffige opname van een Russische zangeres zorgt even later voor de afsluiting van dit ruim 19 minuten durend en meeslepende stuk.

Kopers van het Rusland cdtje kunnen door middel van een link een gratis bonustrack binnenhalen. Deze liveopname genaamd Vrijhaven is van 11 oktober, wat maar weer eens bewijst dat muziek uitbrengen in eigen beheer het geheel meer dan actueel houdt. Het optreden in de Nieuwe Kerk in Den Haag begint rustig en somber met tonen die mij doen denken aan klokkengeluid, ondersteund met lichte kraakjes, gevolgd door repeterend maar zachtjes geratel. De opbouwende spanning maakt na een minuut of 8 (het stuk duurt in totaal bijna 25 minuten) plaats voor wat vriendelijkere tonen, en het tempo vertraagt. Afgezien van een enkele noisy opzwelling drijft het nummer lichtvoetig door, hier en daar aangevuld door delicate bliepjes en genuanceerd gekraak. Pas na ruim 13 minuten schroeft een pulserende drone het volume en intensiteit op. Vervormingen maken het geheel weer grimmig als in het begin. Het zou Machinefabriek niet zijn als we niet weer fijnzinnig zouden eindigen. De arbitraire melodie van vóór de drone-uitspatting wordt weer opgepikt en leidt tot een ambientachtig slot. Ik ben absoluut geen liefhebbers van live-opnamen maar op Rusland is hier dan ook niets van te merken. Deze mooie uitgave geeft op zeer vermakelijke wijze weer waar de muziek van Machinefabriek voor staat. Solo dan welteverstaan.

Mariska Baars uit Leiden is Soccer Committee. Soccer Committee is het mooie kleine meisje van de Nederlandse folk muziek. Zo eentje die iedereen vertedert. Eenvoudig maar gevoelig streelt zij zachtjes te snaren van haar gitaar en begeleidt deze met haar tedere maar ook melancholische stem. Je zou verwachten dat deze muziek ontstaat op een afgelegen commune in Georgia, maar nee, gewoon in het dichtbevolkte Nederland. De samenwerking op de 3” plaatjes Zeeg, Clay en Thole zijn blijkbaar goed bevallen. Drawn heeft echter een andere aanpak. De voorgaande uitgaven bevatten namelijk één kleine collage van geluiden geproduceerd door het duo; nu hebben we te maken met een tiental nummers circa 25 minuten. Echte liedjes! Een leek zal er anders over denken. Natuurlijk vergt appreciatie voor de toonkunsten van Machinefabriek enige oefening. Maar als ik er één release moet uitpikken die ook de toegankelijkheid tentoonspreid, dan is Drawn het wel.

Ik ben erg benieuwd naar hoe de opnames van dit album zijn verlopen. Het lijkt er sterk op dat Mariska de nummers eerst heeft ingezongen dan wel gespeeld waarna Rutger de geluiden heeft bewerkt. De opener High Pitched Drone I krijgt al snel een bevreemdend elektronisch sausje en zet de toon voor de rest. Subtiele glitches, bliepjes, haperingen, echo’s, drones en vervormingen tillen het fragiele geraamte van een folksong naar een hoger, futuristisch plan zonder kil te klinken. Het klinkt juist heel organisch en melodieus. De stem van Mariska draagt natuur en rust en is nergens overheersend. Het is alsof de tijd even stilstaat. De liedjes doen dan ook voorkomen dat ze veel langer duren dan gemiddeld twee minuten. Het prachtige, hemelse Thole I lijkt niet op de eerder uitgebrachte samenwerking Thole, maar sluit daar wel mooi op aan. Het hoogtepunt volgt kort erop met Di-o-day, een echt folk nummer waar juist Mariska een stempel op het nummer weet te drukken. Een sample van een trompet gespeeld door Franz Hautzinger maakt de melancholie compleet.

Je hebt snel de neiging om te zeggen “alweer een Machinefabriek?”. Kwantiteit gaat namelijk dikwijls ten koste van kwaliteit. Het werk van Rutger is echter een uitzondering. Of hij nou zijn CDtjes in schuurpapier of origami verpakt, de klanken die worden voortgebracht zijn van een constant hoog niveau. “Machinefabriek maakt gruizige muziek” stond er ooit op een poster die ik van Rutger kreeg. Behalve dat je de juiste betekenis van gruizig kan afvragen, vind ik dat er andere woorden meer van toepassing zijn, zeker met betrekking tot zijn latere werk. Bevallig, sierlijk, fijnbesnaard, dynamisch en rustgevend bijvoorbeeld.

Mijn zucht naar luisterbare popliedjes maken dat ik Drawn, uitgebracht door Digital Recordings en gelimiteerd tot 500 exemplaren, meteen bestempel als zijn beste collaboratie tot nu toe. Drawn is een juweeltje dat liefhebbers niet mogen laten liggen. Rusland is meer een prettige aanvulling op zijn alsmaar groeiende discografie. De laatstgenoemde is rechtstreeks bij de maker te bestellen voor 8 euro, maar hier is nog meer haast geboden: gelimiteerd tot 200 stuks!