Tag archieven: minimalisme

Charlemagne Palestine – GesammttkkunnsttMeshuggahhLaandtttt

Vorige maand bezocht ik in Rotterdam de tentoonstelling GesammttkkunnsttMeshuggahhLaandtttt van Charlemagne Palestine. Een bijzondere solo expositie van een bijzonder kunstenaar, performer en muzikant. De in New York geboren Palestine begon eind jaren zestig te werken met onder andere Pandit Pran Nath, Tony Conrad en Morton Subotnick en groeide uit tot één van de meest toonaangevende minimalistisch componisten (alhoewel hij zichzelf liever maximalist noemt). Vooral het prachtige Strumming Music (1976), waarop hij slechts twee toetsen van de Bösendorfer vleugel laat resoneren, behoort tot de klassiekers. Sinds de inmiddels bijna zeventiger in Brussel woont is hij weer regelmatig in  levenden lijve te bewonderen, maar zelden zo dicht bij huis.

In het Witte de With Center for Contemporary Art heeft Palestine de tweede verdieping voor zichzelf, de ruimte biedend om zijn gehele kunstspectrum te belichten. Hij maakte in 1973 bijvoorbeeld de experimentele korte film Body Music, dat een vervolg kreeg met dezelfde titel. De beelden in zwart-wit vormen een intrigerende performance act waarbij hij steeds intensiever gaat neuriën, schokkende bewegingen gaat maken, tegen de muren beukt en uiteindelijk voor dood neervalt. De films You Should Never Forget The Jungle, St. Vitas Dance en Where’s It’s Coming From worden in Rotterdam eveneens continue vertoond.

In de laatst genoemde films – we praten opnieuw eind jaren zeventig – worden de rituele ingrediënten die Palestine’s werken hierna zouden kenmerken steeds prominenter: een glas cognac, excentrieke sjaals en veel knuffels. Niet verwonderlijk dus, dat op deze tentoonstelling honderden exemplaren van de pluche dieren zijn terug te zien; aan parachutes, hekwerken, in koffers of op de gigantische vleugel met 97 toetsen. Er rondlopen is alsof je in een psychedelische trip de Bart Smit binnenstapt. Het “heilige speelgoed” is uiteindelijk het middelpunt van zijn kunst geworden: kleurrijke afgodsbeelden die in symboliek zowel allesomvattende waarde als nietigheid uitbeelden. In een andere kamer, het “God-Bear Museum”, toont Palestine zijn bizarre visie op een architectonisch eerbetoon aan de beroemde drie-koppige teddybeer, die in 1987 gepresenteerd werd in een vijf meter hoge versie op Documenta.

GesammttkkunnsttMeshuggahhLaandtttt – een samenwerking tussen Kunsthalle Wien en Witte de With Center for Contemporary Art – laat ook nog schilderijen, schetsen van symbolische, niet bestaande composities (zijn muziek is immers geïmproviseerd) en andere kunstwerken zien die doen doen denken aan India of het Afrikaanse continent. Voor de muziekliefhebbers is de installatie Trembling Walls (wederom oorsprong in de jaren zeventig) wellicht interessant. Deze bestaat uit twee grote tafels van hout en metaal waartegen luidsprekers zijn geplaatst. Brommende drones zorgen ervoor dat de piepschuimen chips die er bovenop zijn geplaatst door de trillingen op en neer springen, een fraaie metafoor voor het fysieke aspect dat voor Palestine onlosmakelijk met muziek is verbonden.

GesammttkkunnsttMeshuggahhLaandtttt is een sterk staaltje intieme totaalkunst waarbij grenzen tussen verschillende disciplines gemakkelijk vervagen, beslist een aanrader voor de liefhebbers van zijn unieke en uitbundige werk. Tot 1 mei kun je nog in Rotterdam terecht om één en ander te bewonderen. Interessant voor de Zeeuwen onder ons is dat Charlemagne Palestine in deze periode twee keer naar Middelburg komt voor een duo-optreden met Simone Forti.

Al vanaf het hippietijdperk werkt Palestine samen met de onvermoeibare Italiaans-Amerikaanse choreograaf Forti, die hij ontmoette op CalArts. De gezamenlijke performance Illuminations (sinds 1971 de rode draad in hun samenwerking) zal op 2 en 3 april zal in een herschreven versie plaatsvinden in de Vleeshal, speciaal aangepast naar de Gotische architectuur van het Middeleeuwse gebouw. Overigens is Simone Forti nu al te zien in de Vleeshal met haar solotentoonstelling Here It Comes, waar de ongeëvenaarde Dance Constructions onderdeel van zijn.

Teruglezen over Charlemagne Palestine op deze site kun je hier en hier, verder typte ik op deze plek eerder over een mooie show in de Vleeshal. Zijn nieuwste dubbel lp Cathedrale De Strasbourg is uiteraard een aanrader.

Razen – Remote Hologram

Voor het Belgische duo Razen wordt dit jaar niet alleen het meest productieve tot nu toe, ze staan ook voor een doorbraak in de hedendaagse minimalistische drone muziek. Zoals de split lp met Sheldon Siegel, enkele tapes en het vorig jaar besproken Rope House Temper nog relatief onder de radar bleven, zo zal de gloednieuwe dubbel lp Remote Hologram van Brecht Ameel en Kim Delcour boven alles in de eigentijdse avant-garde uitsteken, een nieuw ijkpunt vormend voor de moderne deep listening.

Remote Hologram bestaat uit twee delen die elk een lp in beslag nemen. In het eerste deel wordt het tweetal in hun live improvisatie bijgestaan door David Poltrock, wiens naam ook verbonden is aan de studio waar de drie nummers werden opgenomen. Hij bespeelt één van de oudste elektronische instrumenten: de Ondes-Martenot, een soort klavier dat geluidsgolven genereert door te variëren met frequenties in een elektronenbuis. Samengebracht met oeroude instrumenten als de Hindoestaanse santoor, de bombus en schalmei ontstaat er een ruimtelijke verbroedering tussen Middeleeuwse tradities en retro-moderniteit, gekanaliseerd in ethnische psychedelica en bezwerend minimalisme.

In het tweede luik Rust Constellations focust Razen zich op meer uitgedachte composities, die – veelvuldig gebruikmakend van een orgel – meteen doen denken aan enkele muzikale werken van Hermann Nitsch. De aanhoudende rituele klanken verbergen een gewelddadige intensiteit, slechts in toom gehouden door de erfenis van de grootmeesters van weleer. Het weerhoudt de luisteraar er nauwelijks van om in een diepe trance te geraken, enkele scherpe noten en bewegingen ten spijt. Deze tweede lp werd onder andere opgenomen in een kerk met behulp van een vintage calibrator voor trillingen, en met Paul Garriau (ook al aanwezig op het voorgaande Rope House Temper) die de draailier bespeelt.

Op een plaat waar de modulaire synthesizer evenveel aanzien geniet als de barokfluit, hebben de multi-instrumentalisten Ameel en Delcour hun huidige topvorm bereikt. Dit dubbelspel op vinyl is een bijna tachtig minuten durend hoogtepunt van akoestische drone, oprechte improvisatie en esoterische muziek van toen en nu. Remote Hologram verschijnt 15 november op het KRAAK label in een editie van driehonderd exemplaren.

Razen is dit jaar nog live te aanschouwen:
24 oktober – Netwerk, Aalst
15 november – Eastern Daze Festival, Gent
23 november – Oude Kerk, Sint-Agatha-Berchem
5 december – Les Ateliers Claus, Brussel

Matt Krefting – Lymph Est

De reputatie van de uit de Bay State afkomstige Matt Krefting snelt hem vooruit, getuige de aandacht voor zijn laatste twee lp’s en zijn recente aanwezigheid in Europa, waar hij onder andere Antwerpen aandeed. Ook bij mij is er sinds het geweldige High Hopes op Bill Nace’s label Open Mouth een aardige addictie ontstaan voor het solowerk van de Amerikaan, nadat hij het eerder in bands als Son Of Earth had geprobeerd.

Lymph Est kenmerkt zich net als zijn andere recente uitgaven door een ongezonde fascinatie voor tapes en loops, zodat bijna als vanzelf de stickers lo-fi en nostalgie op de albumhoes kunnen worden geplakt. Maar het zou te makkelijk zijn om het hierbij te laten, en bovendien de net zo grillige als inventieve composities van de muzikant te weinig eer aan doen.

Cassettes zijn voor Matt Krefting de belangrijkste instrumenten. Door ze in herhaling te plaatsen en te variëren met diverse opnames ontstaan bijzondere texturen en intieme drones. Matt Krefting heeft daarnaast net als labelgenoot Jason Lescalleet (die dit album verder afwerkte) een uitzonderlijk talent voor het muzikaal vertalen van verval. Of het nu oude samples van een piano, doedelzak, of een blaasinstrument is, uiteindelijk kwijnen ze eenzaam weg in Krefting’s sombere minimalisme en heimwee gevoelens. Willekeurige cuts uit tv-programma’s en radio, krakende en ritselende geluiden in de microfoon en korrelige ambient lijken daar lukraak omheen geconstrueerd, dusdanig dat er geenszins een chaotisch geluid ontstaat. Lymph Est is eerder het tegenovergestelde: een zeer ruimtelijk album dat luistert alsof de tijd vertraagd, beelden van vroeger oproept en tegelijkertijd een prettig gevoel van zinsbetovering en wazigheid geeft.

Dit prachtige persoonlijk document en beste werk tot nu toe van Matt Krefting is verschenen op het Kye label van Graham Lambkin (o.a. voormalig The Shadow Ring) in een editie van vierhonderd exemplaren. Liefhebbers van de Disintegration Loops, field-recordings, drones, muziek concrète, minimalisme en misschien zelfs The Caretaker doen er goed aan Lymph Est eens aandacht te geven.