Tag archieven: Rutger Zuydervelt

Jaap Blonk & Machinefabriek – Deep Fried

Jaap Blonk en Machinefabriek mag je gerust rekenen tot meest actieve artiesten in de Nederlandse experimentele muziek. Stemkunstenaar Blonk heeft een rijke historie, zowel solo als in verschillende acts, waarin improvisatie en de zoektocht naar nieuwe klanken centraal staat.

Machinefabriek aka Rutger Zuydervelt loopt minder lang mee, maar heeft minstens zo’n indrukwekkende discografie. Hij lijkt zich de afgelopen tijd een beetje gesetteld te hebben in zijn sound: fragiele, abstracte soundscapes, elektronica gemaakt met een divers instrumentarium. Het gevaar van teveel herhaling ligt op de loer, dat opgelost wordt door met de meest uiteenlopende artiesten een samenwerking aan te gaan.

Jaap Blonk en Machinefabriek werden vorig jaar uitgenodigd voor een performance tijdens het AMPsnacks evenement in Arnhem, en de muziek oversteeg blijkbaar de lekkernijen. De heren besloten namelijk samen de studio in te duiken, en zo geschiedde in mei van dit jaar. Van de drie uur improvisatie bij STEIM is uiteindelijk ruim een uur overgebleven op het album Deep Fried.

De cd begint met een karakteristiek Machinefabriek geluid: filmisch golvende elektronica met enkele borrelende speldenprikken onder water. Maar al snel wordt duidelijk dat dit niet  de gemiddelde Machinefabriek release betreft, wanneer Jaap Blonk’s stotterende gegorgel de hoek om komt kijken. Hij bewerkt zijn stem op de laptop, zodat er allerlei bevreemdende lagen ontstaan. Een stuiterende analoge synthesizer weerklinkt en overspoelt dikwijls het subtiele geluid op de achtergrond.

Blonk heeft zijn eigen bizarre taaltje (of hij het nog Onderlands noemt weet ik eerlijk gezegd niet) en zijn voordrachten – als we al van zinnen kunnen spreken – zijn derhalve onverstaanbaar. In het lange middenstuk Recipes pakt door de gekke intonatie humoristisch uit, maar er zijn ook passages met harde noise waarbij het schrapende keelgeluid doet denken aan een obscure power electronics act. Pas aan het einde dringt enige fijnzinnigheid weer door, met glitchy details.

Hoewel Rutger Zuydervelt deze samenwerking naar eigen zeggen eerder moeilijk kon voorstellen, werkt de combinatie prima. Deep Fried is aangenaam hoekiger dan een Machinefabriek release, en rijker dan Jaap Blonk solo. Het demonstreert dat de Nederlandse elektronica door middel van samenwerking en improvisatie nog steeds nieuwe en uitdagende klanken kan voortbrengen. Deep Fried komt uit op het label van Jaap Blonk, Kontrans, en is ook te krijgen (en te beluisteren) via de Bandcamp pagina van Machinefabriek.

Bridges

De prijs voor de mooiste verpakking wordt dit jaar al in september vergeven. Bridges, een audiovisueel concept van de voormalige studiegenoten Gerco Hiddink en Rutger Zuydervelt (Machinefabriek), gaat namelijk niet meer overtroffen worden. Het is een waar genot om de loodzware gatefold platenhoes, gevuld met twee picturediscs, in handen te hebben. Helemaal leuk wordt het wanneer het vinyl draait, als de vele kleine afbeeldingen (geplaatst in een ring) een zich herhalende film vormen. En dat op vier kanten.

Er staat trouwens ook nog muziek op. Rutger maakte met The Breathing Bridge cdr al eens een indrukwekkend stuk voor het Internationale Filmfestival Rotterdam, gebruik makend van de geluiden van de Erasmusbrug. Geïnspireerd door Gerco’s visualisaties op zijn reis van Nijmegen naar Sinderen maakte hij ditmaal opnames bij vier verschillende bruggen, met ieder zijn eigen unieke geluiden. Daar stopt het echter niet. Acht verschillende artiesten, ook met elk een uniek talent, werden gevraagd te reageren op de field recordings. Rutger verzamelde het materiaal, vormde paren van de muzikanten en voegde alles samen met de oorspronkelijke opnames.

Gezien de line-up van Bridges is aardig wat avant-garde en improvisatie te verwachten. Zeker het feit dat de acht muzikanten niet met elkaar hebben samen gespeeld maakt het geheel onvoorspelbaar. Fluitist en saxofonist Jim Denley is al sinds de jaren zeventig actief in de improvscene, in een tijdperk dat de aan hem gekoppelde Espen Reinertsen geboren werd. Laatgenoemde is inmiddels wel een behoorlijke expert te noemen in moderne improvisatie en speelwijzen op de sax en fluit. Experimentele percussionisten Burkhard Beins en Jon Mueller vormen het tweede duo, waarbij de geluiden van de brug over het Netterden kanaal (of eerder een sloot) nauwelijks meer te herkennen zijn. Mats Gustafsson (sax) en Nate Wooley (trompet) zijn misschien wel de bekendste namen op Bridges. Het meest opvallende stuk komt echter van Erik Carlsson en Steven Hess, die met percussie-instrumenten als crotales en rototom het geluid van de auto’s die over de brug bij Nijmegen razen proberen te overstemmen.

Het is eigenlijk niet mogelijk het prachtige resultaat van het Bridges project in woorden te vatten. Zowel muzikaal als visueel gebeurt is er veel te beleven en te ontdekken. Diegenen die één van de handgenummerde 250 exemplaren in bezit hebben gekregen, mogen zich dus gelukkig prijzen. Wie hier heeft mis gepakt, zal het moeten doen met een download op bandcamp.

Machinefabriek & Peter Broderick

De meeste mensen in mijn omgeving heb ik al meerdere malen verveeld met mijn enthousiasme voor Machinefabriek, Rutger Zuydervelt voor intimi. Zijn hoge kwaliteit als ook de kwantiteit kan op veel bijval rekenen van mijn kant. Het jaar 2009 was daar geen uitzondering op. Menigeen heeft weer kunnen genieten van meer dan tien releases van zijn kant, al dan niet samenwerkingen met andere muzikanten.

Eén van die samenwerkingen heb ik lang naar uitgekeken: die met Peter Broderick. Dat dit Deense wonderkind (alhoewel geen kind meer) steeds vaker afwijkt van de gebaande paden die zijn vaste band Efterklang heeft neergelegd, is eerder regel dan uitzondering. Zijn solowerk kan ik dan ook meer waarderen, omdat hij zijn creatieve uitersten op muzikaal gebied hier graag verkent. Dat is ook exact de bedoeling geweest van het album Blank Grey Canvas Sky; elkaar tot het toppunt drijven van inventiviteit en nieuwe territoria ontdekken in schrijven en maken van muziek.

Het resultaat is meer dan ik had kunnen verwachten en behoort tot het beste wat deze twee heren tot nu toe geproduceerd hebben. Ze verschillen wel degelijk in de manier van muziek produceren (songwriting en klassiek versus abstract en improvisatie), maar Peter en Rutger vullen elkaar aan alsof ze nooit anders hebben gedaan. Melancholisch door de piano, strijkers en – sporadisch – de stem van Broderick, mysterieus en fascinerend door de knisperende gemanipuleerde geluiden van Machinefabriek. Hier wordt een klanklandschap gecreëerd dat buitenproportioneel uitgestrekt is en waar iedere vierkante meter boeit. Zeker op Planes, opener Departure en afsluiter Homecoming (waarop ze nog hulp krijgen van Nils Frahm op piano) is de pracht ongekend. In de tijd van korte dagen en lange nachten levert Blank Grey Canvas Sky vanzelfsprekend een flinke lading aan ontroering op.

Broderick zit net als Machinefabriek niet stil. In december zag ook Music For A Sleeping Sculpture of Peter Broderick het daglicht. Eigenlijk is daglicht niet het juiste woord. Music For A Sleeping Sculpture… is namelijk begonnen als een uitdaging muziek te maken om bij in slaap te vallen. Dat hoeft niet meteen saai te zijn, bewijst dit stuk van ruim een half uur. Met zelfgemaakte echoënde koorzang en lange, uitgesponnen ambient klanken zit je in no-time dromerig op een wolk te zweven. Tijd en ruimte worden even vergeten. Slapen doe je echter pas wanneer het stuk is afgelopen. De schoonheid ervan houdt je wakker. De fysieke versie komt in een handgemaakte kartonnen doosje, en is gelimiteerd tot 500 exemplaren.

Machinefabriek weet als geen ander dat het oog ook wat wil. De releases worden dan ook stuk voor stuk in de meest prachtige eigengemaakte verpakkingen gestopt. Met zijn project Take A Closer Listen gaat hij zelfs nog een stap verder. Zonder dat er een geluidsdrager bij zit, bevat deze uitgave meer muziek dan je zou kunnen bedenken. Geïnspireerd door de geluidswandelingen die Andra McCartney organiseert, vroeg Rutger jouw eigen favoriete geluid te benoemen. Onder andere Nate Wooley, Aaron Martin en Romke Kleefstra werkten hier aan mee. Dit boekje op ansichtkaartformaat beeld met tekst de ingezonden favoriete geluiden uit. Vogels, voetstappen, druppelend water, de wind, een auto, papier, een paraplu… De 72 pagina’s prikkelen de verbeelding. Bij het lezen van de omschrijvingen vormt er al snel een geluid in je fantasie, dat je vervolgens laat afspelen. Wat dat betreft dus een zeer geslaagde release. Op dit moment is Machinefabriek alweer druk bezig met het volgende project: het opnemen van geluiden die de Erasmusbrug en de Nieuwe Maas produceren, die uiteindelijk twee stukken voor het Internationaal Film Festival in Rotterdam moeten opleveren. Muziek is overal om je heen, als je maar goed luistert.