Maand: januari 2009

Het jaar van Titmachine

Dit wordt het jaar van Titmachine. Vier dames, die volgens intimi elkaar hebben ontmoet na het uitzitten van gevangenisstraffen voor vergrijpen die zij zelf niet hebben gepleegd, performen de meest rauwe oerpunk die je in lange tijd hebt gehoord. De muziek is een vieze slijmerige snotrochel die geheel onverwacht in je gezicht belandt. Fucked-up als je demente tante. Schijt aan alles-attitude. Dito geluidskwaliteit. Klinkt bekend? Het is alsof professor Barabas ons met de teletijdmachine naar 1969 heeft gebracht.

Op de debuut 7inch, lekker makkelijk links/rechts genaamd, spelen de dames op de ene kant met I Wanna Be Your Dog van The Stooges. Het uitgangspunt bij de allereerste release van een gemiddelde punkband is leren spelen op de instrumenten die je ter beschikking hebt. Titmachine weet dit uitermate goed muzikaal te verwoorden. Rommelig gelijk een kraakpand schuurt de gitaar langs je wangen terwijl het keyboard je aan een gehoortest bij de plaatselijke en psychopathische kno-arts onderwerpt. De samenzang van twee gillende meiden doet de rest. Zo had Iggy het nog niet bedacht. Aan de andere kant van de door Meeuw Muzak vorig jaar uitgebrachte single rammelt de band verder met een geluid dat hetzelfde klinkt als wanneer je in een dronken bui iets te enthousiast in je spijkerbed bent gesprongen. Een vieze tempoversnelling en venijnig Duitse teksten doen je de naald opnieuw plaatsen.

We flitsen verder naar 1981. De Neue Deutsche Welle viert hoogtij, althans in Duitsland. Het is ongelooflijk hoeveel slechte muziek daaruit is voortgekomen. Ook op de tweede single zoekt Titmachine de grenzen van de goede smaak op met een primitieve cover van Palais Schaumburg’s Wir Bauen Eine Neue Stadt. Het label Siltbreeze vond het blijkbaar goed genoeg om voor het eerst sinds elf jaar weer een vinyl 7inch uit te brengen. De andere kant van het plaatje, 1989 genaamd, doet alsof de muur nog net niet is gevallen maar de weerstand al wel een kookpunt heeft bereikt. De Koude Oorlog klappert uit je speakers. De zang is in zenuwziek Duits/Engels en de akkoorden braken geluiden uit dat doet denken aan krakende eentonige sonaropnamen van een bultrug. Eigenlijk hoor ik alleen maar de basgitaar en gegil. Heerlijk, wanneer muziek zo ontwapenend klinkt.

Ik voorspel dat het volgende jaartal dat de discografie van Titmachine gaat kenmerken 2009 wordt. Jodee (zingen, bass), Djamilla (gitaargeluiden), Jana (zingen en keyboard) en Pascale (bekkens, voornamelijk) hebben voor zolang de korte singles duren mijn ogen voor punk weer even geopend. Denk aan The Shaggs die in een semilesbische orgie zijn verwikkeld met The Germs, of zoiets. Toch weer die Belinda Carlisle. Mijn kennis van punk is helaas te beperkt om echt sluitende vergelijkingen te maken, maar dat is ook niet belangrijk. Vier dames, no wave. Vagina glorie.

Dwight, de dwaze dilettant

Dwight werkte sinds zijn 16e bij de HEMA. Hij had zich na veertien trouwe dienstjaren opgewerkt naar de functie executive senior sales consultant officer, wat betekende dat hij de hoofdkassa op de begane grond mocht bedienen. Wanneer zijn kassa was gesloten, gebeurde er helemaal niets. Ook niet op de verdieping met kleding en kantoorartikelen. Daar was hij best wel trots op. Hij was inmiddels tweeëndertig jaar, had een gezellig flatje in Dauwendaele en dopte al zijn eigen boontjes. Bezocht zijn ouders regelmatig, en dan bracht hij altijd een bloementje voor zijn moeder mee. Ja, Dwight was best gelukkig met zijn leven. In zijn vrije tijd keek hij graag naar de sterren met zijn telescoop, die hij ooit bij Bart Smit had gekocht. Zijn droom was om ooit zelf een ster te ontdekken, en dat deze naar hem werd vernoemd. Dwight-4782982 of zoiets. En dat hij dan in de krant zou staan. Dwight droomde van de sterren en het sterrendom. Ja, Dwight was best gelukkig met zijn leven.

Maar Dwight was ook ongelukkig. Hij had weinig tot geen vrienden. De zogenaamde vrienden die hij vroeger van school kende, pakte toentertijd altijd zijn knikkers af en scholden hem uit voor uilenkop, wat hij niet goed begreep. Met zijn zemelige bril, kraterface en bleke uiterlijk als een pannenkoek was hij misschien niet knap, maar hij kon geen dier bedenken waar hij op zou kunnen lijken. Dwight had het contact met hen, na het verlaten van de basisschool, al snel verbroken. Op zijn verjaardagsfeestjes kwamen zijn ouders en wat familie, maar verder niemand. Niet verwonderlijk was Dwight de grote liefde in zijn leven ook nog niet tegengekomen. Sterker nog, hij had nog nooit een vriendinnetje gehad. Daar raakte hij regelmatig van in een depressie. Niet zelden huilde hij zichzelf ’s avonds in slaap, om weer huilend wakker te worden wanneer hij weer naar de HEMA moest. Op zijn werkplek zag hij wel meisjes, of vrouwen, voorbij komen waarvan hij dacht dat ze wel op zijn karakter konden vallen. Mogelijk waren zij ook wel gefascineerd door de sterren. Aanspraak had hij nooit. Verlegen als Dwight was, ging hij snel op zoek naar plastic tassen onder de toonbank op het moment dat een mooie dame iets wilde afrekenen. Hij werd in de loop van de jaren desalnietteplus steeds minder kritisch. Als hij maar iets had om te betasten. Hij had op de kop af dertien jaar en 242 dagen geen seks gehad, of iets wat daarop leek. Hij dacht met weemoed terug aan die ene keer.

Die ene keer stapte hij met honderd gulden in zijn portemonnee, de zenuwen gierend in de keel, in de trein naar Amsterdam. Hij woonde toen nog bij zijn ouders, maar die dag waren deze op familiebezoek in Twente. Als hij snel was zouden ze er niets van merken. Met een half doorweekte broek liep hij trillend, bijna rennend naar de Oudezijds Achterburgwal. De lampjes waren niet goed zichtbaar op klaarlichte dag. Met een rood hoofd tikte hij op één van de raampjes, waarachter een schaars geklede dame van een jaar of veertig haar meest wulpse smoel opzette. De gordijnen waren nog niet dicht of Dwight had het niet meer. Een halve literpak melk ver over de datum liep langs zijn onderbroek langzaam naar beneden. De dame bleek tot zijn verbazing erg aardig en maakte zijn het gedeelte beneden zijn romp met een verpakking Tempo zakdoekjes enigszins schoon. Niet snel daarna raakte hij weer opgewonden. Ze zat nog geen tien seconden op zijn hete tampeloerus of de rubberen patroonhuls was weer gevuld. Meurend naar zuur zaad zat hij tweeënhalf uur terug in de trein, 2e klas. Z’n ouwelui hebben het nooit ontdekt. Met enige schaamte denkt Dwight vandaag de dag terug aan die enige keer. Hij had zich er al bij neergelegd dat het misschien wel bij die keer zou blijven.

Tot die ene dinsdag. De werkdag liep op haar einde, en Dwight had deze naar zijn eigen tevredenheid bijna afgerond. De kassa was goed gevuld, er waren geen ontevreden klanten geweest en hij zou morgen vrij zijn. Dit laatste vooral omdat het een heel heldere nacht zou worden, en hij van plan was de sterren in het donker te gaan bewonderen. Om kwart voor zes kwam er een jongeman van zijn leeftijd twee flessen wijn afrekenen. Hij was een sportschool type, met gespierde biceps en gebruinde huid. Dwight behandelde hem als iedere andere klant. Toen de man wegliep van de balie, gaf hij een overduidelijke knipoog naar Dwight. Dwight werd rood in zijn gezicht en kreeg tegelijkertijd kriebels in zijn buik. Wat was dat nu? Die vorm van aandacht was hij niet gewoon en hij voelde zich er ongemakkelijk bij. Hij probeerde het te vergeten maar toen hij naar buiten liep dacht hij er nog steeds aan. Opeens liep diezelfde kerel naast hem. Dwight schrok, en bleef zenuwachtig doorlopen. “Hoi, sorry dat ik je misschien liet schrikken, maar ik ben Anton”. Dwight stelde zich netjes voor, zoals hij dat van zijn ouders had geleerd. “Je lijkt me wel een toffe peer, heb je zin in een feestje?”. Verward wist Dwight niet was hij moest zeggen. “Er is lekker eten en drinken, en later komen er ook nog een paar mooie vrouwen.” Dwight’s gedachten begonnen te glunderen. Dit was misschien zijn kans om zijn toekomstige relatie te ontmoeten. Weifelend knikte hij ja, maar spannend vond Dwight het allemaal wel.

Hij liep met Anton mee. “Het is hier vlakbij”. Twee straten verder stonden ze voor de deur van een bovenwoning. Hij hoorde al stemmen. Binnen zaten nog drie andere mannen. Dwight werd enthousiast onthaald, als één van hen. Hij plaatste zich ongelukkig op de bank en Anton vroeg wat hij wilde drinken. “Water, of iets fris”, want Dwight dronk nooit alcohol. Anton kwam terug met een glas helder water, wat een beetje zout smaakte vond Dwight. Hij besteedde er verder geen aandacht aan. Met een longdrinkglas 4-hydroxybutaanzuur achter de kiezen verloor hij heel even het bewustzijn. En werd hij tot bloedens toe vier keer in zijn hol, de neger der lichaamsopeningen, geboord. Eindelijk. Had hij toch nog onverwacht zijn eigen ster ontdekt.

3x singer-songwriter

In de maand januari is het drie keer raak bij de platenboer, wanneer je op zoek gaat naar gevoelige liedjes van een – op het zicht dan in ieder geval – one-man band. Volgende week zien namelijk evenzoveel prachtplaten het (fysieke) levenslicht: J. Tillman, Andrew Bird en Antony & The Johnsons. De laatste twee hebben zich met hun vorige releases al min of meer bewezen, de eerst genoemde staat nu eigenlijk pas een beetje in de schijnwerpers. Laat ik daar maar eens mee beginnen.

J. (Josh) Tillman werd in de lente van 2008 als drummer bij de Fleet Foxes (die veel jaarlijstjes domineerde) gevoegd. Niet zelden verzorgt hij solo het voorprogramma, waardoor eindelijk een groter publiek kan gaan genieten van zijn platen, waarvan deze alweer de vijfde is. Dat komt vooral omdat zijn voorgaande werken via obscure labeltjes en in gelimiteerde oplagen aan de man werden gebracht. Vacilando Territory Blues was in oktober vorig jaar al digitaal verkrijgbaar, maar krijgt dus deze maand een tastbare release op Bella Union. J. Tillman krijgt op dit album hulp van enkele Fleet Foxes-leden. Incidenteel echter, want ook dit album een grotendeels gevuld met lege, desolate en eenzame folk/blues. Soms is de akoestische gitaar zelfs nauwelijks te horen en is Tillman´s melancholische stemgeluid het enige dat de pijnlijke levenslessen lijkt te willen uitdragen. Toch is Vacilando Territory Blues niet helemaal een depressieve draaikolk; Tillman heeft ook een richting gekozen met rijkere arrangementen, zoals goed te horen is op Steel On Steel, waarin blazers hun intrede doen. Op New Imperial Grand Blues lijkt hij wel een noisy bluesrock nummer te willen neerzetten. Dat maakt deze laatste plaat afwisselender en toegankelijker dan de minimalistische albums ervoor. Ben je op zoek naar iets tussen de oude Neil Young, Nick Drake, Bonnie “Prince” Billy en Jason Molina in, dan verdient dit pareltje meer aandacht dan dat er tot nu toe is geweest.

Andrew Bird heeft zijn sporen reeds verdiend; vooral zijn laatste twee albums werden uitstekend door pers en publiek ontvangen. Op Noble Beast bouwt hij zijn eigenzinnige en originele stijl verder uit. Het meest opvallende kenmerk van deze zanger is de fluitkunst, en dan bedoel ik met zijn mond als enige instrument. Een nachtegaal zou er jaloers op zijn, zo zuiver. Tweede kenmerk is de prominent aanwezige viool, of beter gezegd fiddle. Een ingetogen akoestische gitaar en de soepele, ontspannen stem van Andrew maken zijn muziek compleet. Hoewel de instrumentatie soberder lijkt dan op het vorige album Armchair Apocrypha, is het geluid juist rijker en energieker. Vrolijker bijna, ofschoon de prachtige setting nog altijd een droevig karakter heeft. Fitz & Dizzyspells is het meest opzwepende nummer dat hij in zijn carrière heeft gemaakt, dat veel mensen zal bekoren, maar is ook het meest volwassen. Voor het eerst hoor ik dat er in de muziek van Andrew Bird ruimte is voor pakkende melodieën, die je al na een tweetal luisterbeurten doen meefluiten. Een beetje handgeklap op de achtergrond doet de rest. De dynamiek ligt dit keer wat meer onderhuids, zo komt later naar voren. Het album bevat enkele goed verstopte elektronische effecten, wat het toch nog een beetje scherp randje geeft. Een groot voordeel hiervan is dat Noble Beast onderhoudender en met name meer coherent klinkt, in tegenstelling tot de voorlopers ervan. Andrew Bird´s typische maffe verhaaltjes en zelf verzonnen (rijm)woorden zijn gebleven. Dit nieuwe album is tot zover het hoogtepunt in zijn loopbaan en zijn kenmerkende stijl, misschien wel een beetje als Radiohead´s laatste album (zonder Thom Yorke), uitgekleed en van een nieuwe outfit voorzien. Noble Beast wordt overigens ook uitgebracht is een speciale editie met bonus CD die een collectie instrumentale stukken zal bevatten.

Daar waar Andrew Bird met zijn viool nauwelijks aan klassieke muziek doet denken (ook niet de bedoeling veronderstel ik), doet Antony & The Johnsons dat wel. Antony, het jongentje dat zo graag een meisje wil zijn, haalt zijn inspiratie ditmaal op een andere plek dan hij eerder deed. Op het nieuwe album The Crying Light visualiseert deze keer de theatrale dans Butoh en haar uitvinder, de 102-jarige Kazuo Ohno, de muziek en de sfeer die het oproept. Gewapend met slechts zijn stem, piano en af en toe violen en cello´s op de achtergrond, maakt Antony ongelooflijk ontroerende liedjes, breekbaar als het dunste kristal. De aparte stem en androgene voorkomen zijn al meer mensen opgevallen. Lou Reed nam hem op sleeptouw en dan leverde een deal op met Secretly Canadian. In 2005 won hij de Mercury Prize met I Am A Bird Now, en voor de luisteraar die daar bekend mee is brengt The Crying Light geen verrassingen. Net als bij Butoh loopt dramatiek en elegantie hand in hand op dit album. Toch is er ook enige vreugde of hoop te horen, bijvoorbeeld in het nummer Kiss My Name. Het centrale nummer op het album, Another World, staat terecht in het middelpunt. De manier waarop Antony beschrijft hoe hij de wereld veracht maar ook zal missen, is hartverscheurend. Lukt het om een beetje door het arty-farty en semi-travo gehalte heen te kijken, dan wordt je ongetwijfeld geraakt door de subtiele melancholie van Antony & The Johnsons.

Welke de beste is van de drie? Laten we zeggen dat J. Tillman de meest pure is, Andrew Bird de meest toegankelijke en Antony & The Johnsons de meest bijzondere. Mijn keuze is het niet, ik koop ze gewoon alledrie.