Neutral – Neutral

Eén van mijn favoriete bands sinds de laatste Zweedse verkiezingen is het duo Neutral, en heeft daardoor misschien wat last van overbelichting op deze site. Ik stak mijn enthousiasme over het debuutalbum niet onder stoelen of banken en aanverwante projecten (ik noem Sewer Election & Leda) en de Göteborg subcultuur worden op de voet gevolgd. Van neutrale berichtgeving is allang geen sprake meer, helemaal niet wanneer ik het felbegeerde tweede album mag vasthouden. Kan het titelloze vervolg van Dan Johansson en Sofie Herner de hoge verwachting waarmaken?

Voor wie niet genoeg kan krijgen van het unieke geluid die op het debuutalbum werd gecreëerd is er alvast goed nieuws; de formule is nauwelijks gewijzigd (alleen de trompet ontbreekt) en dus worden we opnieuw geconfronteerd met een ijskoud en afstandelijk genre dat raakvlakken heeft met no wave, gitaarnoise en field recordings. Wat wel direct bij de eerste luisterbeurten opvalt is dat de nummers nog meer ondoordringbaar lijken dan op Grå Våg Gamlestaden. Vormen van herkenning zijn van de prioriteitenlijst geschrapt, waardoor album nummer twee luistert als een collage, gesmeed van in elkaar overvloeiende en geïmproviseerde klanken. Al kan dat gevoel ook liggen aan overvloedig draaien van de eerste plaat.

Desondanks zijn er heus nog wel wat hits te vinden om een verjaardagspartij van een grillig sfeertje te voorzien. Op År dwingt een uiterst onheilspellende en minimalistische baslijn de mondhoeken omlaag, tegelijkertijd proberen orgel en ruis er wanhopig bovenuit te stijgen. Noise- en industrial liefhebbers zullen echter van een softe bedoeling spreken en pas opveren totdat het brommende Gaze voorbij komt. Alsof er veel te langzaam een rol prikkeldraad ritmisch de route aflegt tussen het linker- en rechteroor. Meeslepend, deprimerend en een potentiële floorfiller in hipster bdsm clubs. Het korrelige Utsökt Jävla Tråkma sluit nog het best aan bij de meest opvallende nummers van het debuut (Repa en Jalusie), maar met Ingen Rätt maakt Neutral duidelijk dat ze hier niet met die bedoeling zijn gekomen. Lo-fi doom metal en een oude trage stoomlocomotief die piepend, krakend en dreunend een bergpad omhoog tuft zijn de enige associaties die dit loodzware stuk recht aandoen.

De tegenhanger van het lawaai is nog altijd de zalvende poëzie van Sofie. Dat zolang het Zweedse gedeelte van de talenknobbel nog niet is geactiveerd, want de realistische teksten sluiten prima aan op de muziek. “De lucht is koud en helder wanneer je inademt en warm en benauwd wanneer je uitademt” spreekt wat dat betreft boekdelen, en laat het geografische aspect sterk aanwezig op het eerste album niet geheel verwateren. De gesproken passages zijn zeker niet het enige waarop Neutral vooruit is gegaan. Op Samma horen we zelfs iets wat voor zingen zou kunnen doorgaan.

Om weer terug te komen op de vraag aan het einde van de eerste alinea: ja. Neutral klinkt op de tweede plaat nog steeds hetzelfde, al beperken ze zich niet meer tot één wijk in Göteborg. Neutral gaat voor een globale deconstructie, beginnend bij de eigen sound. Abstracter en doeltreffender dan het debuut doet Zweden hier wederom een gooi naar de beste plaat van het jaar.

Charlemagne Palestine – GesammttkkunnsttMeshuggahhLaandtttt

Vorige maand bezocht ik in Rotterdam de tentoonstelling GesammttkkunnsttMeshuggahhLaandtttt van Charlemagne Palestine. Een bijzondere solo expositie van een bijzonder kunstenaar, performer en muzikant. De in New York geboren Palestine begon eind jaren zestig te werken met onder andere Pandit Pran Nath, Tony Conrad en Morton Subotnick en groeide uit tot één van de meest toonaangevende minimalistisch componisten (alhoewel hij zichzelf liever maximalist noemt). Vooral het prachtige Strumming Music (1976), waarop hij slechts twee toetsen van de Bösendorfer vleugel laat resoneren, behoort tot de klassiekers. Sinds de inmiddels bijna zeventiger in Brussel woont is hij weer regelmatig in  levenden lijve te bewonderen, maar zelden zo dicht bij huis.

In het Witte de With Center for Contemporary Art heeft Palestine de tweede verdieping voor zichzelf, de ruimte biedend om zijn gehele kunstspectrum te belichten. Hij maakte in 1973 bijvoorbeeld de experimentele korte film Body Music, dat een vervolg kreeg met dezelfde titel. De beelden in zwart-wit vormen een intrigerende performance act waarbij hij steeds intensiever gaat neuriën, schokkende bewegingen gaat maken, tegen de muren beukt en uiteindelijk voor dood neervalt. De films You Should Never Forget The Jungle, St. Vitas Dance en Where’s It’s Coming From worden in Rotterdam eveneens continue vertoond.

In de laatst genoemde films – we praten opnieuw eind jaren zeventig – worden de rituele ingrediënten die Palestine’s werken hierna zouden kenmerken steeds prominenter: een glas cognac, excentrieke sjaals en veel knuffels. Niet verwonderlijk dus, dat op deze tentoonstelling honderden exemplaren van de pluche dieren zijn terug te zien; aan parachutes, hekwerken, in koffers of op de gigantische vleugel met 97 toetsen. Er rondlopen is alsof je in een psychedelische trip de Bart Smit binnenstapt. Het “heilige speelgoed” is uiteindelijk het middelpunt van zijn kunst geworden: kleurrijke afgodsbeelden die in symboliek zowel allesomvattende waarde als nietigheid uitbeelden. In een andere kamer, het “God-Bear Museum”, toont Palestine zijn bizarre visie op een architectonisch eerbetoon aan de beroemde drie-koppige teddybeer, die in 1987 gepresenteerd werd in een vijf meter hoge versie op Documenta.

GesammttkkunnsttMeshuggahhLaandtttt – een samenwerking tussen Kunsthalle Wien en Witte de With Center for Contemporary Art – laat ook nog schilderijen, schetsen van symbolische, niet bestaande composities (zijn muziek is immers geïmproviseerd) en andere kunstwerken zien die doen doen denken aan India of het Afrikaanse continent. Voor de muziekliefhebbers is de installatie Trembling Walls (wederom oorsprong in de jaren zeventig) wellicht interessant. Deze bestaat uit twee grote tafels van hout en metaal waartegen luidsprekers zijn geplaatst. Brommende drones zorgen ervoor dat de piepschuimen chips die er bovenop zijn geplaatst door de trillingen op en neer springen, een fraaie metafoor voor het fysieke aspect dat voor Palestine onlosmakelijk met muziek is verbonden.

GesammttkkunnsttMeshuggahhLaandtttt is een sterk staaltje intieme totaalkunst waarbij grenzen tussen verschillende disciplines gemakkelijk vervagen, beslist een aanrader voor de liefhebbers van zijn unieke en uitbundige werk. Tot 1 mei kun je nog in Rotterdam terecht om één en ander te bewonderen. Interessant voor de Zeeuwen onder ons is dat Charlemagne Palestine in deze periode twee keer naar Middelburg komt voor een duo-optreden met Simone Forti.

Al vanaf het hippietijdperk werkt Palestine samen met de onvermoeibare Italiaans-Amerikaanse choreograaf Forti, die hij ontmoette op CalArts. De gezamenlijke performance Illuminations (sinds 1971 de rode draad in hun samenwerking) zal op 2 en 3 april zal in een herschreven versie plaatsvinden in de Vleeshal, speciaal aangepast naar de Gotische architectuur van het Middeleeuwse gebouw. Overigens is Simone Forti nu al te zien in de Vleeshal met haar solotentoonstelling Here It Comes, waar de ongeëvenaarde Dance Constructions onderdeel van zijn.

Teruglezen over Charlemagne Palestine op deze site kun je hier en hier, verder typte ik op deze plek eerder over een mooie show in de Vleeshal. Zijn nieuwste dubbel lp Cathedrale De Strasbourg is uiteraard een aanrader.

Brendan Dougherty – Sensate

csm_BDougherty_BWthrowing_2e714f2a36

Even voorstellen: Brendan Dougherty, geboren in Philadelphia doch al geruime tijd woonachtig in Berlijn. Als drummer met een voorliefde voor improvisatie heeft hij zich bewezen bij onder andere Idiot Switch, Charrd en Transmit (een project van The Necks’ Tony Buck), in genres die niet direct aan de oppervlakte te vinden zijn. Toch heeft de noise, electro-akoestiek en rituele trancemuziek hem niet gehinderd in zijn reputatie in dans, theater en performance art, waarin hij samenwerkt met invloedrijke namen als Meg Stuart, Jeremy Wade en vele anderen. De reden van zijn introductie hier? Zijn fabuleuze debuutplaat Sensate.

Het is vaak interessant als muzikanten het eens proberen met instrumenten die buiten hun eigen comfort zone liggen. Als drummer – afgerekend op maat en structuur – lijkt het werken met synthesizers, samplers en sequencers een vrijbrief om eens volledig aan de haal te gaan met zijn improvisatietalent en er een abstract en onnavolgbaar werk van te maken. In die zin is Sensate een sensatie. Het gebruik van zowel analoge als digitale apparatuur zorgt namelijk voor het tegenovergestelde: een industrieel ritmisch en tegelijkertijd melodieus geluid dat lijkt te vissen uit de vijver waarin Autechre, SND, Rephlex en Mille Plateaux beet hebben gehad.

Op het doldraaiende Turnout en Lipovitamin-D horen we nog wel wat wilde (digitale) percussie terug. Anderzijds zijn er ook een aantal tracks die het helemaal zonder ritmes lijken te kunnen, waarin de noise en vervormende klanken de boventoon voeren. Maar over het algemeen probeert Dougherty de luisteraar te prikkelen met simpelweg repetitie en minimale melodielijnen, zonder daarbij in herhaling te vallen; elk van de tien nummers klinkt weer anders. Een prachtig kunstje dat ervoor zorgt dat Sensate geen moment verveelt.

Sensate is het eindproduct van een fascinerend proces dat improvisatie, compositie en remixen bevat. En ondanks dat er elementen van andere producties en inspiraties te herkennen zijn, is Brendan Dougherty’s debuut een verfrissende en unieke plaat geworden. Een goede reden of eens te informeren bij het immer kwaliteit leverende Entr’acte label of één van die 200 exemplaren nog verkrijgbaar is.