Charlemagne Palestine – GesammttkkunnsttMeshuggahhLaandtttt

Vorige maand bezocht ik in Rotterdam de tentoonstelling GesammttkkunnsttMeshuggahhLaandtttt van Charlemagne Palestine. Een bijzondere solo expositie van een bijzonder kunstenaar, performer en muzikant. De in New York geboren Palestine begon eind jaren zestig te werken met onder andere Pandit Pran Nath, Tony Conrad en Morton Subotnick en groeide uit tot één van de meest toonaangevende minimalistisch componisten (alhoewel hij zichzelf liever maximalist noemt). Vooral het prachtige Strumming Music (1976), waarop hij slechts twee toetsen van de Bösendorfer vleugel laat resoneren, behoort tot de klassiekers. Sinds de inmiddels bijna zeventiger in Brussel woont is hij weer regelmatig in  levenden lijve te bewonderen, maar zelden zo dicht bij huis.

In het Witte de With Center for Contemporary Art heeft Palestine de tweede verdieping voor zichzelf, de ruimte biedend om zijn gehele kunstspectrum te belichten. Hij maakte in 1973 bijvoorbeeld de experimentele korte film Body Music, dat een vervolg kreeg met dezelfde titel. De beelden in zwart-wit vormen een intrigerende performance act waarbij hij steeds intensiever gaat neuriën, schokkende bewegingen gaat maken, tegen de muren beukt en uiteindelijk voor dood neervalt. De films You Should Never Forget The Jungle, St. Vitas Dance en Where’s It’s Coming From worden in Rotterdam eveneens continue vertoond.

In de laatst genoemde films – we praten opnieuw eind jaren zeventig – worden de rituele ingrediënten die Palestine’s werken hierna zouden kenmerken steeds prominenter: een glas cognac, excentrieke sjaals en veel knuffels. Niet verwonderlijk dus, dat op deze tentoonstelling honderden exemplaren van de pluche dieren zijn terug te zien; aan parachutes, hekwerken, in koffers of op de gigantische vleugel met 97 toetsen. Er rondlopen is alsof je in een psychedelische trip de Bart Smit binnenstapt. Het “heilige speelgoed” is uiteindelijk het middelpunt van zijn kunst geworden: kleurrijke afgodsbeelden die in symboliek zowel allesomvattende waarde als nietigheid uitbeelden. In een andere kamer, het “God-Bear Museum”, toont Palestine zijn bizarre visie op een architectonisch eerbetoon aan de beroemde drie-koppige teddybeer, die in 1987 gepresenteerd werd in een vijf meter hoge versie op Documenta.

GesammttkkunnsttMeshuggahhLaandtttt – een samenwerking tussen Kunsthalle Wien en Witte de With Center for Contemporary Art – laat ook nog schilderijen, schetsen van symbolische, niet bestaande composities (zijn muziek is immers geïmproviseerd) en andere kunstwerken zien die doen doen denken aan India of het Afrikaanse continent. Voor de muziekliefhebbers is de installatie Trembling Walls (wederom oorsprong in de jaren zeventig) wellicht interessant. Deze bestaat uit twee grote tafels van hout en metaal waartegen luidsprekers zijn geplaatst. Brommende drones zorgen ervoor dat de piepschuimen chips die er bovenop zijn geplaatst door de trillingen op en neer springen, een fraaie metafoor voor het fysieke aspect dat voor Palestine onlosmakelijk met muziek is verbonden.

GesammttkkunnsttMeshuggahhLaandtttt is een sterk staaltje intieme totaalkunst waarbij grenzen tussen verschillende disciplines gemakkelijk vervagen, beslist een aanrader voor de liefhebbers van zijn unieke en uitbundige werk. Tot 1 mei kun je nog in Rotterdam terecht om één en ander te bewonderen. Interessant voor de Zeeuwen onder ons is dat Charlemagne Palestine in deze periode twee keer naar Middelburg komt voor een duo-optreden met Simone Forti.

Al vanaf het hippietijdperk werkt Palestine samen met de onvermoeibare Italiaans-Amerikaanse choreograaf Forti, die hij ontmoette op CalArts. De gezamenlijke performance Illuminations (sinds 1971 de rode draad in hun samenwerking) zal op 2 en 3 april zal in een herschreven versie plaatsvinden in de Vleeshal, speciaal aangepast naar de Gotische architectuur van het Middeleeuwse gebouw. Overigens is Simone Forti nu al te zien in de Vleeshal met haar solotentoonstelling Here It Comes, waar de ongeëvenaarde Dance Constructions onderdeel van zijn.

Teruglezen over Charlemagne Palestine op deze site kun je hier en hier, verder typte ik op deze plek eerder over een mooie show in de Vleeshal. Zijn nieuwste dubbel lp Cathedrale De Strasbourg is uiteraard een aanrader.

Brendan Dougherty – Sensate

csm_BDougherty_BWthrowing_2e714f2a36

Even voorstellen: Brendan Dougherty, geboren in Philadelphia doch al geruime tijd woonachtig in Berlijn. Als drummer met een voorliefde voor improvisatie heeft hij zich bewezen bij onder andere Idiot Switch, Charrd en Transmit (een project van The Necks’ Tony Buck), in genres die niet direct aan de oppervlakte te vinden zijn. Toch heeft de noise, electro-akoestiek en rituele trancemuziek hem niet gehinderd in zijn reputatie in dans, theater en performance art, waarin hij samenwerkt met invloedrijke namen als Meg Stuart, Jeremy Wade en vele anderen. De reden van zijn introductie hier? Zijn fabuleuze debuutplaat Sensate.

Het is vaak interessant als muzikanten het eens proberen met instrumenten die buiten hun eigen comfort zone liggen. Als drummer – afgerekend op maat en structuur – lijkt het werken met synthesizers, samplers en sequencers een vrijbrief om eens volledig aan de haal te gaan met zijn improvisatietalent en er een abstract en onnavolgbaar werk van te maken. In die zin is Sensate een sensatie. Het gebruik van zowel analoge als digitale apparatuur zorgt namelijk voor het tegenovergestelde: een industrieel ritmisch en tegelijkertijd melodieus geluid dat lijkt te vissen uit de vijver waarin Autechre, SND, Rephlex en Mille Plateaux beet hebben gehad.

Op het doldraaiende Turnout en Lipovitamin-D horen we nog wel wat wilde (digitale) percussie terug. Anderzijds zijn er ook een aantal tracks die het helemaal zonder ritmes lijken te kunnen, waarin de noise en vervormende klanken de boventoon voeren. Maar over het algemeen probeert Dougherty de luisteraar te prikkelen met simpelweg repetitie en minimale melodielijnen, zonder daarbij in herhaling te vallen; elk van de tien nummers klinkt weer anders. Een prachtig kunstje dat ervoor zorgt dat Sensate geen moment verveelt.

Sensate is het eindproduct van een fascinerend proces dat improvisatie, compositie en remixen bevat. En ondanks dat er elementen van andere producties en inspiraties te herkennen zijn, is Brendan Dougherty’s debuut een verfrissende en unieke plaat geworden. Een goede reden of eens te informeren bij het immer kwaliteit leverende Entr’acte label of één van die 200 exemplaren nog verkrijgbaar is.

KRAAK festival 2016: preview

kraak festival 2016

Ik mis café De Scheepvaart nu al. De iconische, nooit verzakende stamgasten met hun onverstaanbare moppen (ach, Roland is niet meer), de immer vriendelijke madam achter de bar met de foto’s van al haar 14 voormalige echtgenoten uitgestald, de ondraaglijke spanning tijdens het golfbiljart, de honderden heksenpoppen aan het plafond, prachtige posters aan de muur en de uitmuntende muziekkeuze. Het was de perfecte uitvalsbasis voor het KRAAK festival in Aalst.

Nu moet ik naar de grote stad, want na zes jaar keert KRAAK terug naar Brussel. En hoe. Liefst drie dagen worden er uitgetrokken om op twee locaties weer de meest uitlopende genres in de off-stream muziek te presenteren. Als je denkt dat je alles wat ooit op een podium heeft gestaan al gezien hebt, dan zet de line-up je zoals gewoonlijk met beide benen op de grond. Met wiebelende knieschijven welteverstaan; een blik werpen op de namen op het programma en je voelt je een ontdekkingsreiziger wiens lot al is bezegeld. Het is ploegen op de rotsen, maar ik ga toch een muzikaal beeld proberen te vormen van wat ons in het laatste weekend van februari te wachten staat.

Het KRAAK festival trapt dit jaar af op vrijdag 26 februari in de Beursschouwburg in Brussel. De avond belooft alles behalve een opwarmertje te worden. Wat te denken van het Volmacht-duo: best-of-Antwerp Floris Vanhoof (synth en film) en Dennis Tyfus (Ultra Eczema) gaan de grenzen verkennen tussen power electronics en slapstick, en gezien de reputatie van de twee moeten we dit niet lichtzinnig opvatten. Het Deense Timeless Reality laat op diezelfde avond zijn compromisloze garagerock horen, terwijl we van Che Chen expressieve gitaarriffs kunnen verwachten. Hoogtepunt op vrijdag is misschien wel de samenwerking tussen bekende Vlamingen Bart “Sloow Tapes” de Paepe en Timo “Af Ursin” van Luijk als Ilta Hämärä. Psychedelica en improvisatie is de enige stempel die ik er op dit moment op durf te plakken, maar een afdruk zal dit optreden zeker achterlaten.

Het uit Newcastle afkomstige Yeah You doet een soort kaalgestripte electro-versie van het oudere werk van U.S. Girls, wat op het eerste gehoor een behoorlijk verfrissend geluid oplevert voor Noord-Engeland-begrippen. Dit zijn het soort nieuwe artiesten die je nergens anders tegenkomt, en waar je lang over zult napraten. De benaming DJ Kerm mag men letterlijk nemen; het Gentse cassettelabel achter de draaitafels zal vrijdag proberen iedereen al headbangend de dansvloer op te krijgen alvorens het publiek de korte nacht in gaat (met hopelijk de Kerm-tape van Godfried-Willem Raes gloednieuw in de broekzak).

De zaterdag wordt een drukke dag in de Beursschouwburg met een bont internationaal gezelschap. Zo kunnen we onder andere twee acts uit Polen verwelkomen: de Slavische folklore van Księżyc en het minder bekende duo Widt, dat met hun gelijknamige audiovisuele concept bizarre opera vocalen met psychedelische beelden combineert. Thuisland België is uiteraard ruim vertegenwoordigt. Shetahr – de vaandeldrager van de Brusselse crapwave (of trashpop, noem het wat je wilt) – zal ongetwijfeld doelbewust wat publiek wegjagen, terwijl liefhebbers van bliepjes en brommende beats aanhaken bij Carrageenan aka Matthieu Levet. Ik kijk echter het meest uit naar het optreden van Viper Pit. Leden van Bear Bones Lay Low en Weird Dust slaan de handen ineen om onder deze naam op én voor het podium een Satanische chaos te creëren met het soort crust punk dat wijlen Anton LaVey nog niet in huis zou durven te halen.

Bezoekers zonder gehoorbeschadiging gaan tijdens Guttersnipe wellicht een rookpauze inlassen, ik zoek een plekje aan het podium voor een vurige set van gitaar-drum noise. Uit hetzelfde Yorkshire komt Mark Fell, een favoriet van de lange termijn sinds hij met SND tikkende minimalistische IDM-techno voortbracht. Hij presenteert op het KRAAK festival de installatie Skydancers. Om nogmaals de veelzijdigheid aan te duiden vinden we die dag aan de andere kant van het muzikale spectrum Au Bout De Mon Sang. Volgens de aankondiging hebben ze met potten, pannen en een banjo de onwaarschijnlijke verbinding tussen trash metal en ragtime muziek gevonden. Bewonderaars van vreemde samensmeltingen kunnen tevens hun hart ophalen bij de afstandelijke noise en Catalaanse poëzie van Coàgul.

En dan ben je net over de helft, want in ieder geval staan ons zaterdag nog het Amerikaanse 75 Dollar Bill en Three Legged Race te wachten. Eerstgenoemde tweetal speelt het soort avant-garde blues dat liefhebbers van experimenteel fingerpicking wel zal aanspreken, de andere act is een soloproject van Robert Beatty (Hair Police) waarmee hij door middel van spooky synthesizers en schrapende industrial sferen uit de luidsprekers probeert te persen die het beste omschreven kunnen worden als stoned en surrealistisch. Oudgediende Lino Capra Vaccina komt zaterdag ook om te hoek kijken, een exclusief concert in Europa. Zijn composities met vele verschillende percussie-instrumenten en keelzang zijn het tegenovergestelde van chaos; de Italiaan verzon eind jaren 70 een eigenzinnige versie van het minimalisme en new age. Mark Harwood verzon in zijn plaats het geweldige Penultimate Press, en laat hopelijk in zijn dj-set het beste van het label horen.

Op zondag 28 februari zijn we getuige van een bijzondere afsluiter. De 77-jarige Oostenrijks kunstenaar Hermann Nitsch (bekend van zijn Orgien-Mysterien-Theater, waar schilderkunst, theater, muziek, dans en rituele slachtingen samenkomen) zal in de Begijnhofkerk het orgel bespelen. Minimalisme tot de laatste toets, doch dermate indringend dat de oren zelfs na de overdaad van de dagen ervoor gespitst blijven. Ik pak in elk geval mijn plaat met de live registratie op het Incubate festival – een bloederig bezoek aan Brabant – er weer eens bij ter voorbereiding.

Donald Trump noemde de Belgische hoofdstad recentelijk een hellhole. Ik vind het de meest levendige en gevarieerde stad van België. Met het KRAAK festival op Brusselse grond wordt er op muzikaal gebied nog eens een schepje bovenop gedaan. Tickets en info op de KRAAK festival website.