Tag archieven: ambient

Ordo Rosarius Equilibrio – Onani [Practice makes Perfect]

“Maar Onan wist, dat het nakroost hem niet zou toebehoren, daarom, zo vaak hij tot de vrouw van zijn broeder kwam, verspilde hij het zaad op de grond (…) En het geen hij gedaan had, was kwaad in de ogen des Heren, en Hij doodde ook hem” (Genesis 38:9-10). Onanie, de zonde van de speelzucht. La petit mort, ofwel de kleine dood wanneer er weer eens zaad wordt verspild op plekken waar God het niet voor bedoeld heeft. Op het moment dat er een album gewijd aan masturbatie verschijnt, ben ik er natuurlijk als de kippen bij. Zo geschiedde, met het achtste album van Ordo Rosarius Equilibrio, getiteld Onani [Practice makes Perfect].

In de tweede helft van de jaren negentig volgde ik het geesteskind van de Zweed Tomas Pettersson op de voet. De ambientale en middeleeuwsaandoende akoestische doch ook elektronische folk op het Cold Meat Industry label leverde – en doet dat nog steeds – een intrigerende en fascinerende luistersessie op. Zeker de eerste drie albums waren rustgevend en hypnotiserend door de gebruikte loops en afwisselend gebruikte mannelijke en vrouwelijke spraak, hoogst poëtisch rituelen vertalend in woorden. Het derde album Conquest, Love and Self Perserverance zorgde voor een soort van doorbraak voor zover dat mogelijk is in het genre dat een beperkte aantrekkingskracht dan wel blootstelling kent. Het was ook het eerste album waarop het duo flirtte met sadomasochisme en licht choqueerde met hun beeldende passie voor seksualiteit. Met een nieuwe dame in de gelederen werd dit concept verder uitgewerkt, met als bijkomend gevolg dat de act zich teveel leek te herhalen. Mijn aandacht verslapte.

In diezelfde aandacht werd eind vorig jaar weer een flinke dosis bloed gepompt, toen Ordo Rosarius Equilibrio het concept over masturbatie aankondigde en een wereldwijde oproep deed om foto- en beeldmateriaal op te sturen die het idee vereeuwigde. Er werd meer materiaal aangeleverd dan dat er voor een enkel album gebruikt kon worden. Met dat gegeven is de stelling dat men meer exhibitionistisch is ingesteld dan men eigenlijk beweert, gemakkelijk te verdedigen. Zelfbevrediging en het esthetische aspect hiervan boeit de mensheid al eeuwen, maar slechts weinigen durven het uit te spreken of visueel vorm te geven. Op dat gebied is de verkenning van de grenzen tussen pornografie en erotische kunst van O.R.E. reeds geslaagd.

Het album wordt in diverse formaten uitgebracht; om zo uitgebreid mogelijk van het grafische concept te kunnen genieten zal de liefhebber voor de vriendelijke geprijsde boxset kiezen met dvd en extra foto’s: een desillusie. De acht zwart-wit foto’s zijn weliswaar mooi maar niet suggestief of erotisch te noemen; een hals, een gepiercte tepel en een hoge hakschoen vallen wat mij betreft niet in die categorie. De dvd bevat welgeteld één videoclip van de openingstrack Glory To Thee, My Beloved Masturbator. Wanneer je heel goed kijkt zie je hierin vormen van masturberende mannen en vrouwen, maar veel wordt aan de verbeelding van de kijker over gelaten. Datzelfde geldt voor het uitgebreide cd-boekje, dat de vaste platenpers van Cold Meat Industry weigerde te drukken. Mij bekruipt het gevoel van een vijftienjarige die hoopvol ’s nachts naar de contactadvertenties op SBS 6 aan het staren is, met als hoogtepunt een wazige flits van een paarse dildo. Ook pornografie en erotiek zijn subjectieve begrippen.

Het concept overschaduwt de muziek, dat mogelijk nog minder associatie oproept met erotiek of seksuele handelingen. Tot mijn ongenoegen verdwijnt de akoestische gitaar nog meer naar de achtergrond en nemen rustige neoklassieke tonen de overhand op dit album, zoals de voorloper Apocalips al deed vermoeden. Vrij veel bombast, afgewisseld met rustige ambient stukken kenmerken het album. Sinister klokgelui ontbreekt uiteraard ook weer niet. Nieuw is wel het gebruik van het accordeon, maar deze verdrinkt een beetje in het gotische gereutel. De ritueel gesproken teksten tonen meer creativiteit, met titels als What You Sow Is What You Reap en het Italiaans gesproken Amore Rosso, Amore Marrone, Amore Nero (Il Waltzer Del Lupo Mannaro). Ik kreeg desondanks niet het idee naar een sonische exploratie van de masturbatiekunst te luisteren. Een kreet als “Fuck Me” is dagelijks te horen vanuit de mond van een met goud behangen neger, omringt door motjo’s, op vele muziekzenders; daar schrikt niemand vandaag de dag nog van. Gezien het verleden van Ordo Rosarius Equilibrio zullen luisteraars die bekend zijn met het duo nog nauwelijks een wenkbrauw ophalen.

Hoewel het lijkt dat O.R.E. vooral alleen met de aankondiging van het album wilde choqueren, zal Onani [Practice makes Perfect] de preutse mens wel degelijk de ogen doen sluiten. Diegenen die wat meer gewend zijn, zullen zich moeten afvragen wat nu eigenlijk belangrijker is: de suggestie van de beelden en de eigen fantasie of de (dis)satisfactie die de vooropgelegde geile verwachtingen oproepen. Mijn enthousiasme was met dit concept gewekt, maar persoonlijk vind ik dat het album zijn uitwerking mist. Uit de verkoopcijfers zal blijken of de voyeurs het zullen winnen van de exhibitionisten. Ik heb al zo’n plakkerig vermoeden; taboes verkopen nu eenmaal.

Bohren Und Der Club Of Gore – Dolores

Toegegeven, artiesten die namen dragen die mooi zouden staan in mijn CD-kast, hebben bij mij bij voorbaat al een streepje voor. Of wekken in ieder geval meer interesse op. Kiss The Anus Of A Black Cat is daar een voorbeeld van, en ook Miasma & The Carousel Of Headless Horses. Bohren Und Der Club Of Gore is eveneens een naam die direct mijn aandacht kreeg. Weliswaar heeft het zijn oorsprong in een qua drankgebruik uit de hand gelopen feestje, maar heeft toch een ogenschijnlijke diepere betekenis. Het boren en gore doet mij in de eerste instantie denken aan de debuutfilm van Abel Ferrera, Driller Killer. De band heeft echter ook verklaard sterk beïnvloed te zijn door de Nederlandse instrumentale band Gore, en daar ook zijn naam op te hebben gebaseerd. Niet onbelangrijk, weet deze band naast de naam ook nog eens een originele soort muziek neer te zetten.

Zoals het leven van de mislukte kunstenaar in Driller Killer een dramatische wending neemt, zo draagt het drama de slowjazz van Bohren Und Der Club Of Gore. Een duistere soort jazz; niet wat menigeen bij het woord zou voorstellen. Je hoort invloeden van oude Noorse black metal terug (maar dan zonder de metal), en in geen enkele recensie heeft de referentie aan Twin Peaks en de componist, Angelo Badalamenti, geschitterd in afwezigheid. De vervreemdende factor in David Lynch zijn films, evenals zijn zwarte humor en stilistische esthetiek, zijn zonder meer ook van toepassing bij Bohren Und Der Club Of Gore. De daaruit volgende doomy sfeer van de muziek maakt het allesbehalve verwonderlijk dat de band in het voorprogramma heeft gespeeld van Sunn O))) en Earth.

Het nieuwste – 7e – album Dolores is geen uitzondering op hun verworven sound. De Duitsers hebben, om maar met clichés te blijven strooien in dit stukje tekst, hun geluid “verfijnd”. De rustige maar beladen nummers hebben zeker qua lengte een wat toegankelijker gezicht gekregen, en de kristalheldere productie is zoals je mag verwachten een stuk beter dan pakweg hun debuut Gore Motel. Wat betreft instrumentatie is er weinig veranderd. Ik had graag wat meer de zwoele saxofoon teruggehoord, zoals die op het album Sunset Mission zo prominent aanwezig was, samen met de Fender Rhodes. Nu keert deze slechts in drie stukken terug: in Unkerich, Still Am Tresen en het prachtige afsluitende Welten. Gelukkig maakt de vibrafoon, één van mijn favoriete instrumenten in de nieuwerwetse jazzmuziek, veel goed gedurende het kleine uurtje dat Dolores de gehoorgangen passeert.

Ondanks het feit dat het lijkt alsof dit nieuwe album meer uit “singles” bestaat en een stap richting popmuziek neemt, kan ik mij nauwelijks voorstellen dat de afzonderlijke stukken, hoe afwisselend ook, niet zijn bedoeld als één groot geheel. Het is moeilijk op de stereo in de woonkamer alle nummers zonder aandacht te verliezen te beluisteren vanwege het minimale karakter van de muziek. Daarvoor zijn er teveel factoren die afleiden. Neem je echter afzondering en je koptelefoon mee, dan werken de warme, ambientale geluidsmuren, sporadisch opgeleefd door een percussieaanslag, ontspannende gedachten in de hand. Heerlijk om bij weg te dromen en een diaserie met melancholische foto’s van vroeger in je hoofd te laten afspelen.

Zonder de arrangementen uit de jazz zou Bohren Und Der Club Of Gore meer een doom band zijn met ambient invloeden. Juist die aanvulling maakt dat er veel melodie in de muziek te vinden is, zonder dat het mysterie in de uitstraling van de band verloren gaat, en dan niet op een Sigur Rós-manier. Dat is wat Bohren en zijn Gorevriendjes zo uniek maakt. Ze weten het treurspel uit oude jazzclubs in een modern jasje te steken en dat verdiend lof.

Toegegeven, in ben BUDCOG pas gaan luisteren omdat de naam mij intrigeerde. Als de naam dat niet doet en de muziek het nog niet heeft gedaan, dan hebben onze Oosterburen nog een aantal verkooptrucjes achter de hand. Hun optredens in het pikkedonker, met alleen een 10-watt lampje op de leden gericht, zijn indrukwekkend te noemen. De band is ook verantwoordelijke voor alle grafische elementen die bij de release komt kijken, zoals het artwork van het album, tekeningen en foto’s. Op die manier hebben ze een magisch stukje kunst geproduceerd, waarvan alle stukjes, in beeld en geluid, in elkaar passen. Dolores zal mooi staan in mijn CD-kast.

Klassieke recensies – deel 1

Een aantal jaren schreef ik voor het online muziek magazine MusiqueMachine. Na verloop van tijd voelde ik mij steeds minder verwant met de muziek die op de site werd gerecenseerd en was ik het strontbeu om de gratis CDs die ik ontving te beschrijven, omdat de meeste ervan gewoon bagger waren. Ook begon mijn vrije tijd zich steeds meer in de kroeg af te spelen, dus op een gegeven moment kwam er een einde aan mijn activiteit. Dat betekend allerminst dat ik mijn schrijfsels daar in de ban heb gedaan. Onderstaande van Biosphere is een herpublicatie, nu vertaald naar het Nederlands. Het is één van mijn laatste geweest in 2004 (de originele is hier terug te vinden).

Biosphere. Eén van de grootste namen in muziek die we ambient noemen. Albums die we nog steeds waarderen na 50 jaar. Tijdloos en abstract. Mysterieus en afstandelijk. Koud, maar ook warm. Niet altijd gemakkelijk, maar altijd een verademing om naar te luisteren. Dat is Biosphere. En er is een nieuw album uit…

Geir Jenssen is de man achter deze elektronische act, en zijn muzikale loopbaan omvat nu al meer dan 20 jaar. Jenssen begon in de popmuziek met Belcanto, echter na twee albums besloot hij om zich te gaan concentreren op een solocarrière in de elektronische muziek. In de periode vóór Biosphere en in het vroege begin van deze act waren beats en ritmiek duidelijk aanwezig. Gedurende de jaren ontwikkelde Biosphere zich; de muzikale blauwdrukken gingen overboord en minimalistische ambient kreeg de overhand. De muziek van Biosphere wordt daarom ook veel gebruikt als soundtrack voor films of als ondersteuning voor kunstinstallaties, met als muzikale hoogtepunt het album Substrata, uitgebracht in 1997. Vernoemd naar het wetenschappelijke project in de staat Arizona en sterk geïnspireerd door de natuur; Biosphere weet als geen ander de zintuigen te prikkelen en beelden op te roepen die bij de muziek passen. Dat deze beelden voornamelijk de koude winterlandschappen van Noorwegen bevatten, heeft waarschijnlijk te maken met de invloed van zijn woonplaats Tromsø, 70 graden ten noorden van de poolcirkel. Jenssen is tevens een fervent bergbeklimmer, verslaafd aan grote hoogten en gefascineerd door de effecten ervan. Voor dit nieuwe album klimt hij nog iets verder de lucht in.

Autour De La Lune was in de eerste instantie een opdracht gegeven door Radio France waarbij de uitvoering zou plaatsvinden op een festival in Montpellier. Speciaal voor deze gelegenheid mocht Geir Jenssen in de archieven van dit radiostation duiken, iets wat niet iedereen werd gegund. Jenssen kwam met interessant bronmateriaal op de proppen. Hij selecteerde geluiden van een uitzending uit 1960, waarbij het verhaal De la Terre à la Lune (van de aarde naar de maan) van Jules Verne wordt verteld. Het originele boek verscheen reeds in 1868 en, zoals de titel al aangeeft, gaat het over de reis naar de maan. In aanvulling hierop gebruikte Jenssen geluiden die zijn opgenomen op het ruimtestation MIR, dat samen een treffend contrast vormt tussen het verleden en toekomst. Het festival werd uiteindelijk afgelast, maar de opname werd uitgezonden op Radio France Culture vorig jaar, en was ook beschikbaar als download. De interesse van Jenssen was intussen verder gewekt, en hij besloot verder aan het materiaal te werken totdat er een album tot stand kwam.

Naar muziek luisteren met de koptelefoon geeft aan diverse stijlen een meerwaarde; bij dit album van Biosphere is het een essentie. Het 75-minuten durende stuk is verdeeld in 9 composities, waarbij de opener Translation al 22 minuten op de klok zet. Hier is er nog een glimp van een melodie op te vangen, zich langzaam pulserend aan de luisteren voorbijtrekkend. Een fantastisch stukje muziek, dat aanzienlijk hypnotisch werkt; de ruimtereis is begonnen. Hierna worden de geluiden erg minimaal, concentrerend op diepe, lage bastonen die je het gevoel geven in een omgeving te zijn zonder zwaartekracht, maar ook het eenzame zweven in het zwarte en eindeloze universum. Er is alleen duisternis, en de hoop dat dit allemaal snel voorbij is lijkt ver weg. Dim de lichten, doe je ogen dicht en geef je fantasie de ruimte. Misschien het enige minpuntje van het album; het concept bereikt een ongelooflijke staat van compleetheid (inclusief het waanzinnige artwork, dat toch simplistisch en sober is) dat je verbeelding maar één kant op kan: het heelal in.

De donkere geluiden beginnen nachtmerrie-achtige vormen aan te nemen in Circulaire, nummer 6 op de lijst. Zonder koptelefoon lijkt dit compleet geruisloos voor het menselijke gehoor, toch in de verte… Het komt dichterbij en verdwijnt dan weer, terwijl er in de achtergrond een frequent puls is waar te nemen. Mijn kinderdroom om astronaut te worden valt hier in duigen; het is veel te griezelig in de diepe ruimte. Je krijgt de indruk dat je niets anders meer hoort dan de geluiden van je lichaam en organen (zoals je hart dat klopt), wat overblijft, is een angstige stilte. Gelukkig komt in het daaropvolgende Disparu weer wat melodie terug. Niet lang daarna komen de diepe drones weer terug in Inverse. Het album sluit af met Tombant, een opvolging van de melodie in het openingsnummer en een waardig einde. We keren terug op aarde.

Zelfs Brian Eno’s Apollo album is een vergelijking die niet past bij Autour De La Lune. Dit werk is completer, duisterder en mooier. Wanneer de CD is geëindigd lijkt het ondenkbaar dat zulke minimale tonen zoveel emoties kunnen opwekken. Er is geen enkele beat (in de zin van ritme of percussie) te ontdekken op het album, en het lijkt erop dat de gebruikte samples in zijn geheel zijn geïntegreerd in de elektronische “muziek”. Wat Geir Jenssen hier demonstreert is een tijdloze soundtrack voor een ruimte-expeditie, iets wat onmogelijk lijkt om alleen met muziek te bewerkstelligen. Het pakket rekt zich dermate uit tot een perfecte gesteldheid, dat de beelden, emoties en al het andere de verbeelding direct weten te prikkelen. Misschien is Autour De La Lune wel het beste album van Biosphere tot nu toe, en zeker de meeste minimale. Toch is dit onmiskenbaar Biosphere, door de manier waarop de koude maar vaak natuurlijke en organische geluiden zijn bewerkt en gepresenteerd. Ik blijf sterk onder de indruk van deze eersteklas artiest. Adembenemend, echt.