Tag archieven: improvisatie

Jaap Blonk & Machinefabriek – Deep Fried

Jaap Blonk en Machinefabriek mag je gerust rekenen tot meest actieve artiesten in de Nederlandse experimentele muziek. Stemkunstenaar Blonk heeft een rijke historie, zowel solo als in verschillende acts, waarin improvisatie en de zoektocht naar nieuwe klanken centraal staat.

Machinefabriek aka Rutger Zuydervelt loopt minder lang mee, maar heeft minstens zo’n indrukwekkende discografie. Hij lijkt zich de afgelopen tijd een beetje gesetteld te hebben in zijn sound: fragiele, abstracte soundscapes, elektronica gemaakt met een divers instrumentarium. Het gevaar van teveel herhaling ligt op de loer, dat opgelost wordt door met de meest uiteenlopende artiesten een samenwerking aan te gaan.

Jaap Blonk en Machinefabriek werden vorig jaar uitgenodigd voor een performance tijdens het AMPsnacks evenement in Arnhem, en de muziek oversteeg blijkbaar de lekkernijen. De heren besloten namelijk samen de studio in te duiken, en zo geschiedde in mei van dit jaar. Van de drie uur improvisatie bij STEIM is uiteindelijk ruim een uur overgebleven op het album Deep Fried.

De cd begint met een karakteristiek Machinefabriek geluid: filmisch golvende elektronica met enkele borrelende speldenprikken onder water. Maar al snel wordt duidelijk dat dit niet  de gemiddelde Machinefabriek release betreft, wanneer Jaap Blonk’s stotterende gegorgel de hoek om komt kijken. Hij bewerkt zijn stem op de laptop, zodat er allerlei bevreemdende lagen ontstaan. Een stuiterende analoge synthesizer weerklinkt en overspoelt dikwijls het subtiele geluid op de achtergrond.

Blonk heeft zijn eigen bizarre taaltje (of hij het nog Onderlands noemt weet ik eerlijk gezegd niet) en zijn voordrachten – als we al van zinnen kunnen spreken – zijn derhalve onverstaanbaar. In het lange middenstuk Recipes pakt door de gekke intonatie humoristisch uit, maar er zijn ook passages met harde noise waarbij het schrapende keelgeluid doet denken aan een obscure power electronics act. Pas aan het einde dringt enige fijnzinnigheid weer door, met glitchy details.

Hoewel Rutger Zuydervelt deze samenwerking naar eigen zeggen eerder moeilijk kon voorstellen, werkt de combinatie prima. Deep Fried is aangenaam hoekiger dan een Machinefabriek release, en rijker dan Jaap Blonk solo. Het demonstreert dat de Nederlandse elektronica door middel van samenwerking en improvisatie nog steeds nieuwe en uitdagende klanken kan voortbrengen. Deep Fried komt uit op het label van Jaap Blonk, Kontrans, en is ook te krijgen (en te beluisteren) via de Bandcamp pagina van Machinefabriek.

De volle agenda van Pat Murano

De No Neck Blues Band (vaak afgekort tot NNCK) wordt dikwijls gezien als één van de belangrijkste improvisatie acts uit Amerika sinds begin jaren negentig. De band zelf speelt al een tijdje niet meer samen, maar het is meer een uitgelopen winterslaap dan dat het bestaan van de groep definitief naar de geschiedenisboeken is gestuurd, zo lijkt het. In ieder geval zijn de diverse leden van NNCK nog steeds actief in allerlei projecten, met Pat Murano voorop.

Naast Decimus – een twaalfdelige (!) serie solo-opnames geïnspireerd door de gelijknamige Romeinse dichter en filosoof – runt Murano zijn Kelippah label, waarop andere samenwerkingen en verloren opnames van NNCK de weg vinden naar het publiek. In de eerste helft van dit jaar kwamen daar drie nieuwe releases op uit, die allen – ik zal het maar meteen verklappen – verplicht in de kast zouden moeten staan van de experimentele muziekliefhebber.

De ongetitelde lp van Raajmahal is er zo één die mij de afgelopen dagen niet loslaat. Samen met gitariste Santa Wolanczyk en vocaliste Carla Baker zorgt Murano voor een ultiem ontspannen klanklandschap, aangestuurd door semi-geïmproviseerde gitaarambient en hemelse zang. Alsof Grouper en Julianna Barwick met elkaar aan het jammen zijn, vlak nadat ze uitgekauwd zijn op enkele bossen Salvia. Het geluid is organisch, natuurlijk, en lijkt mee te deinen op de ademhaling van een lichaam in ruste, dromend. Een weergaloze plaat die tot grote hoogten reikt, vermoedelijk ook in mijn jaarlijst.

No Neck Blues Band-lid Jason Meagher is eigenaar van de Black Dirt Studio in New York, waar onder andere platen van GHQ, Blues Control en Expo 70 werden opgenomen. Samen met Pat Murano richtte hij halverwege jaren negentig K Salvatore op, als reactie op het groepsgeluid van NNCK. Het is inmiddels heel wat jaren geleden dat dit duo met een plaat op de proppen kwam, maar Tsar Ova Elk maakt veel goed. De term “noise” hier als genre opplakken is de meest voor de hand liggende, doch doet het album te kort. Dit is minimalistische improvisatie met voornamelijk elektronisch en mechanisch aandoende geluiden. Alles humaan gaat overboord, en wat overblijft zijn drie nummers die je keel dichtknijpen, le jeu du foulard. Met een goed einde.

Dan hebben we natuurlijk nog de No Neck Blues Band zelf. CINo51 is de titel van de laatste lp, al is het mij niet helemaal duidelijk wanneer deze is opgenomen. Het mag de pret niet drukken dat dit vermoedelijk al een paar jaar geleden is geweest. Net als op het vorig jaar uitgekomen YTIU is er nu ook weer een kant van het vinyl vernoemd naar Richard Wright – toetsenist van Pink Floyd – en is het album gewijd aan Charlie Gilmour, zoon van de gitarist van diezelfde band. Uit de maat springende orgeltjes zorgen voor een horror/sci-fi sfeer, terwijl op de andere zijde meer met gitaren, distortion en percussie wordt gespeeld, zij het subtiel zoals alleen NNCK dat kan. Geen band ter wereld die zo extreem het brein prikkelt met minimale klanken.

Floris Vanhoof – Cycles Of Confusion

In januari van dit jaar noemde ik Floris Vanhoof al één van de meest creatieve figuren in het hedendaagse Vlaamse kunstlandschap. Dit onder meer vanwege de release van de cassette Hootcha op het Stenze Quo label. Zou je deze tape nog kunnen zien als een tussendoortje, zijn recente album Cycles Of Confusion is een belangrijk nieuw hoofdstuk in de discografie van de jonge Belg.

Dit is zijn tweede lp na het tamelijk noisy debuut Time Slime op Ultra Eczema. Cycles Of Confusion (of zijn output van de laatste twee jaar in het algemeen) hiermee vergelijken verraadt dat Floris genuanceerder is geworden. De dikwijls zelf gefabriceerde synthesizers brengen vandaag de dag minder gekraak en meer subtiele, melodische geluiden voort, zoals altijd in gezelschap van zijn eigengemaakte films. Wie hem weleens live heeft gezien weet dat die twee elementen niet zonder elkaar kunnen. Dat maakt zijn werk ook meteen zo bijzonder: de symbiose van beeld en geluid is onontkoombaar, een mutualisme. Sceptici zullen zich daarom terecht afvragen waarom er überhaupt releases zijn met alleen maar audio. Toch weet hij op een of andere manier zijn films mee te sleuren in zijn muzikale experimenten, en Cycles Of Confusion is daar één van.

Op de A-kant van deze lp horen we een live registratie, opgenomen op vier sporen en geheel opnieuw bewerkt in zijn studio. Het is naar eigen zeggen een mislukte poging om Persian Surgery Dervishes van Terry Riley te hermaken met een sequencer. Uiteindelijk horen we de pulserende analoge geluiden van modulaire synthesizers, de luisteraar al snel in meditatieve toestand brengend, mede dankzij de kunst van herhaling. En daar doemen dan net zo vlot beelden bij op. Vanwege het abstracte en ongrijpbare karakter zullen deze wellicht voor ieder anders zijn. Die ruimte voor eigen interpretatie mag je gerust een pluspunt noemen.

Als je dacht dat de A-kant de zintuigen prikkelde, dan heb je het vinyl duidelijk nog niet omgedraaid. In iets meer dan twintig minuten laat Floris Vanhoof op de andere zijde een fascinerende compositie horen in zijn typische persoonlijke collagestijl, gebruik makend van de meest bizarre en uiteenlopende geluiden. Zo is het een oude flipperkast die de inleiding verzorgt en komen er geluidseffecten van Suzanne Ciani voorbij, terwijl verderop een heuse brassband is te horen. De synthesizer is de verbindende factor, die ervoor zorgt dat de verwarring binnen de perken blijft. Toch werkt het improvisationele karakter van de muziek wederom het vormen van allerlei beelden in de hand.

Ondanks het gebrek aan echte visuele ingrediënten – met uitzondering van de prachtige hoes – is Cycles Of Confusion meer dan alleen maar een plaat. Het is een ontdekkingsreis (pardon voor het cliché) langs de kleurrijke wereld van Floris Vanhoof, een uiterst veelzijdig kunstenaar die verder kijkt dan menig ander. Dat maakt van dit album een must-have. De lp is verkrijgbaar via KRAAK.