Tag archieven: Noorwegen

Heleen van Haegenborgh, Kristof Roseeuw & Jürgen De Blonde – Akerselva

Vorig jaar ging een lang gekoesterde droom in vervulling: ik bracht een paar weken van mijn vakantie door in Noorwegen. Als bijna vanzelfsprekend kom je dan ook in Oslo terecht. De door opvallende architectuur gedomineerde hoofdstad wordt in een oostelijk en westelijk deel opgesplitst door de korte rivier Akerselva, die bijzonder veel hoogteverschil kent. Hoewel de parken en paden erlangs toentertijd vooral bevolkt werden door graafmachines voor een nodige opfrisbeurt, was een wandeling langs onder andere oude fabrieken het meer dan waard. Dat vond ook de Belgische tekenaar dan wel kunstenaar Johan de Wilde, die in zeven jaar tijd een fotografisch verslag maakte van zijn tochten langs diezelfde rivier.

01_frontcover_akerselva-1

De foto’s werden in 2012 in boekvorm uitgegeven door uitgeverij Het Balanseer in Aalst, de stad die geheel toevalligerwijs ook onderwerp is van mijn vorige bericht. Het boek en de beelden leverden blijkbaar zoveel inspiratie op, dat een drietal musici zich niet meer kon bedwingen en een soundtrack maakte: Heleen van Haegenborgh (piano), Kristof Roseeuw (contrabas) en Jürgen de Blonde (elektronica). Bij die laatste naam was er een moment van herkenning, en die mij deed besluiten de lp Akerselva aan te schaffen. Gezien de verzameling muziek in huize mrbungle van De Blonde’s alter ego Köhn was ik dat ook wel min of meer aan mijn stand verplicht.

Deze lp beluisteren en zelfs recenseren zonder het boek te hebben gezien klinkt als heiligschennis, doch is het ook een compliment aan de artiesten dat de muziek zonder, haar uitwerking niet mist. De stijl is het beste te omschrijven als elektro-akoestische improvisatie, invloeden uit de freejazz, minimalisme en avant-garde combinerend. Met die schets in het achterhoofd is het niet moeilijk te bedenken dat Akerselva evenveel bijna-stiltes bevat als spannende interacties. Dat er in de muziek ruimte is voor beeldvorming en reflectie is alleen achteraf bekeken logisch, in de eerste instantie volledig natuurlijk.

De twee zijden van het vinyl dragen vier stukken, waarvan de eerste één hele kant in beslag neemt. Uiterst fragiel wordt er opgebouwd met de klanken van resonerende toetsaanslagen op de piano, totdat de contrabas en elektronische effecten van Haegenborgh een agressief middenstuk in duwen. Als geschrokken van hun eigen korte uitbarsting trekt het trio zich weer terug in een periode van bezinning, om voorzichtig aftastend zich opnieuw naar een improvisatieclimax toe te werken. Kant B is overzichtelijker, met relatief meer structuur en drie kortere nummers. Desalniettemin is er minstens zoveel tensie, variatie en mystiek als op kant A. Het kronkelige samenspel lijkt welhaast ondoorgrondelijk, totdat na een kleine drie kwartier de symbiose een vergenoegd gevoel oplevert.

Akerselva is in conclusie een prachtige lp. De wijze waarop de muzikanten present elkaar tot op zekere hoogte vrijlaten, maakt dat deze composities zich elke luisterbeurt weer in andere bochten lijken te wringen. Veranderlijk, en toch in zekere zin voorspelbaar. Zoals je ook weet welke richting een rivier op stroomt, maar dat de natuurlijke bewegingen blijven boeien.

In een oplage van tweehonderd exemplaren is Akerselva verkrijgbaar via Het Balanseer.

Nils Rostad – Harmony Hammond

Vorig jaar noemde ik Nils Rostad’s debuut lp Ujamt nog bijna een grap bij De Subjectivisten, vanwege het soms overdreven speelse gemak waarmee er met allerhande instrumenten wordt geïmproviseerd. Maar nu de tweede plaat voor mij ligt, wordt steeds meer duidelijk dat we de Noor serieus moeten nemen. Harmony Hammond heet de opvolger, een titel die al voordat de muziek is gehoord iedereen op het verkeerde been zet.

De moeilijke tweede, wordt er weleens gezegd. Bij Harmony Hammond slaat dit echter meer op de luisteraar dan op de muzikant. Rostad – tevens schilder – heeft niets met harmonieën en werkt reeds in de eerste paar minuten menigeen het huis uit met gestoorde akoestische rock, waarbij het gitaarspel hopeloos uit de maat loopt. Hier en daar doet het mij denken aan de ongebreidelde jams van Bill Orcutt (u weet wel, van Harry Pussy) maar met een Scandinavische klap van de molen en een voorliefde om de muziek aan te kleden met vreemd geplaatste laptop- en synthesizergeluiden, getuige het einde van het eerste nummer.

Verderop tovert Rostad een minimalistische acidfolksong uit de hoed, I Saw Falling Goats So Far. Hier zingt hij ook zelf, al heeft het meer weg van het gemurmel van een al zes maanden wanhopig verdwaalde wandelaar, die dronken van ongeluk zijn einde voelt naderen. Het droevige Imp And Family zal dan wel bij de uitvaart horen. Noisy en kosmische elektronische effecten slepen het spaarzame getokkel echter naar Svopp, met afstand het meest bizarre op het album.

Op de andere kant van het vinyl vinden we slechts twee nummers, waarvan And Here They Come meer dan een kwartier in beslag neemt. Het is wederom de vrijheid waarmee Rostad muziek maakt dat fascineert, gehuld in geïmproviseerd akoestisch gitaarspel met jazzy percussie en misplaatste zang en elektronica. Het is compleet uniek en een enorm grote fuck you! naar gecomponeerde muziek. Heerlijk die ongedwongenheid, en bovendien verslavend.

Zoals gezegd is Harmony Hammond een uiterst lastige plaat, die niet voor iedereen is weggelegd. Dat is iets waar het label Tallerk Platter (Rostad’s eigen label?) rekening mee heeft gehouden. De lp verschijnt namelijk in een mini editie van 102 exemplaren, met variabel artwork en stukjes calqueerpapier waarop de muzikant het tekentalent van zijn dochter toont. Voor diegenen die geïntrigeerd zijn geraakt door dit verhaal: Norman Records heeft op het moment van schrijven mogelijk nog exemplaren. Succes!

De wonderlijke wereld van When

Een herinrichting van de kast waar de muziekcollectie in is gehuisvest, biedt na afloop soms een verrassend uitzicht op de verzameling. Het is een welkome mogelijkheid om artiesten en albums die eerder geadoreerd werden opnieuw te ontdekken en je te verbazen over zoveel kwaliteit dat jaren noodgedwongen in een doos werd bewaard. De leukste herontdekking na mijn verhuizing van een paar weken terug was toch wel de Noorse “band” When, het muzikale soloproject van Lars Pedersen. Het laatste echte album is weliswaar van twee jaar geleden, maar er zijn genoeg redenen om de gehele discografie vandaag de dag in het zonnetje te zetten.

Ik ben de gelukkige bezitter van dertien When albums, een tijdspanne overdekkend van 1987 tot en met 2007. Het magazine Nordic Vision, dat ik als metalliefhebber regelmatig las, was haar tijd ver vooruit en durfde het in de vroege jaren negentig aan om iets dergelijks experimenteels als de eerste twee albums Drowning But Learning en Death In The Blue Lake aan te bevelen aan mannen met lang haar, een gehoorbeschadiging en zwarte kleren. Gek genoeg werd de rommelige en rituele industrial van When door de metalcultuur met – relatief gezien – open armen ontvangen. Stukken van het laatst genoemde album werden zelfs als intro gebruikt voor Satyricon’s debuutplaat Dark Medieval Times, inmiddels een klassieker. Helemaal gek was dat niet, want Death In The Blue Lake verwijst naar de duistere horrorroman van André Bjerke en wordt gezien als de ultieme soundtrack ervan.

When bleef in donkere sferen, wat Lars Pedersen een cultstatus opleverde in de black metal scene, zij het onder diegenen die open stonden voor andere muziek. Black, White And Grey neigt naar militaristisch ritualisme, waarin oorlogen en de daarbij behorende humane verschrikkingen niet helemaal in het zonnetje worden gezet maar in ieder geval er beelden van oproept. De opvolger en het vierde album Svartedauen (Noors voor de Zwarte Dood) ging nog een stapje verder en beschrijft in één lange compositie het aangezicht en –gehoor van het Scandinavische land ten tijde van de pest, circa 1350.

Gelukkig pinde Pedersen zich niet vast op het duistere en het occulte. Met Prefab Wreckage wrikte hij zich los uit de black metal scene, zich nu bedienend van structuren die al wat meer op echte songs gaan lijken. Met tribale ritmes, gregoriaanse koren, abstracte tonen en allerlei freaky samples was dit echter allerminst bestemd voor de top 40, toen nog gewoon gepresenteerd door Erik de Zwart. Lichtzinnig en toch loodzwaar ging het er aan toe op When’s versie van de soundtrack voor Peer Gynt, van de klassieke componist Edvard Grieg. Het stuk was van zichzelf al een hekeldicht, maar Pedersen weet zonder door de mand te vallen een satire op de toch al niet minne composities van Grieg neer te zetten.

Maar het beste moest nog komen. When tekende eind jaren negentig bij het platenlabel Jester Records. Dit label wordt nog steeds gerund door Garm, frontman bij Ulver, toevallig ook een band uit de black metal scene van Noorwegen. Ulver had intussen de metal ook al vaarwel gezegd, en legde zich toe op (experimentele) elektronische muziek. When had een nieuw thuis, en inspiratie. Psychedelic Wunderbaum was hiervan het eerste resultaat. De naam van het album zegt hier genoeg; de tien nummers zijn een chaotische collage van noise, rock, pop, orgelgeluiden en samples uit tekenfilms, ondersteund door teksten van Aleister Crowley en Tom Wolfe. De band waar deze weblog onder meer naar is vernoemd, kon qua weirdness wel inpakken.

Persoonlijk favoriet is toch echt The Lobster Boys uit 2001, tot dan toe het meest poppy album van When. De Beach Boys (ze blijven terugkomen) hebben hier de samenwerking gezocht met Muslimgauze (ook een favoriet uit de oude doos) en alles wat ertussen ligt, erbij gepakt. Althans, zo lijkt het. Het is tevens de eerste plaat van Pedersen waarop zo nadrukkelijk én succesvol met Arabische invloeden wordt gewerkt. Met een Noors accent, dat dan weer wel. Dit bevreemdende concept ging nog twee albums door met Pearl Harvest en Whenever, maar op Trippy Happy gaat het Midden-Oosten weer overboord en gaat When nog meer richting toegankelijke popmuziek. Pedersen presteert het nochtans om steeds op het laatste moment de afslag te nemen naar gekkigheid. Ook op You Are Silent (2008) heeft de bijna-vijftiger totaal geen last van een hang naar rust of gladgestreken producties. Een heus tribute album voor Sun Ra vorig jaar versterkt deze stelling. Met zo’n herontdekking zou ik bijna ieder jaar willen verhuizen.