Muziek

Jaarlijst 2014: The Underground

Ook cassettes, singles en gebrande cd’s verdienen het genoemd te worden. Op mrbungle.nl krijgen ze zelfs een eigen lijst, opdat ze niet over het hoofd gezien worden.

1. Ho. Turner – Systematic/Synergetic/Synchronistic/Syntonized/Sensitized! & The Shrill (cassette)
Een klein gedeelte van de output van de Duitser kunstenaar Ho. Turner (1948-2012) bestond uit 175 cassette opnames met elektronische muziek, gemaakt tussen 1979 en 1987. Hij gebruikte enkel een synthesizer, mono tape recorders en walkmans, en gedurende deze periode werd hij ook nog eens bijna geheel doof. Het label Entr’acte bracht een tweetal compilaties uit op cassette als een soort best-of. Het is een kijkje in de excentrieke wereld van de Duitser die geïnspireerd door onder andere psychedelische drugs, Tibetaanse mystiek, sjamanisme en de moderne consumptiemaatschappij elektronische muziek terugbracht naar de essentie. Een buitengewone tijdreis.

2. Sea Urchin – Solar Hype Dance (cassette)
Korte maar oh zo effectieve cassette van dit Egyptische / Italiaanse duo uit Berlijn. Solar Hype Dance is een kleurrijke collage van abstracte elektronica, mistige dub en gesproken teksten. Ondanks het gevoel van een slaapkamerproductie klinkt het geheel fris en fruitig. Enorm verslavende tape, die vraagt om meer.

3. Control Unit – Burn (cassette)
De muziek van Control Unit is een geweldige combinatie van industrial, post punk en no wave dat wanhopig door de trechter van pop geduwd wordt en ergens blijft steken. De gedempte doch schreeuwerige vocalen zal wel herinneringen oproepen aan andere female-fronted punkacts, maar ook Throbbing Gristle is door de elektronica niet ver weg. En dan hebben we het nog niet over het meeslepende improviserende gitaarwerk gehad, regelmatig een aardige noisemuur optrekkend. Koud, machinaal en deprimerend.

control unit

4. Superskin – Descent (cassette)
De meest hypnotiserende tape van het jaar staat op naam van Andreas Klotz. Onder de naam Superskin maakt hij futuristische DIY-electronica met een hoog dub gehalte en maakt hij van drie kwartier al snel paar uur verdwazing. De acht nummers werken natuurlijk vooral met herhaling, zowel in de Jamaicaanse percussie als in de (er nauwelijks erboven uitstijgende) lo-fi synth- en pianomelodieën. Alleen in het titelnummer lijkt Klotz nog even terug te grijpen naar te traag afgespeelde electro, maar verder wordt het lastig het hoofd helder te houden.

5. France – Electric Zoï (CDR)
De Franse band France is op haar sterkst op een podium, waarbij de uitputtingsslag van draailier-bespeler Yann Gourdon tot volle wasdom komt. Niet zelden verschijnen om die reden registraties van die optredens. Deze cdr, afkomstig van een show in Saint Etienne in maart 2013, mag gerekend worden tot één van de hoogtepunten vanwege de uitstekende opnamekwaliteit en de lengte van meer dan een uur. De droneriffs op de hurly-gurdy zijn even bewegelijk als eentonig en het eenvoudige spel op drums en basgitaar helpen de kracht hiervan uit te vergroten.

6. Forklong Daruplat – Forklong Daruplat (cassette)
Er gaat niets boven een beetje American Primitivism op z’n tijd, en met deze tape op het Belgische Hare Akedod label komen wat dat betreft we volledig aan onze trekken. Zoals ik in dit stuk al schreef, houden de acht nummers op deze tape het midden tussen improvisatie, traditionele folk en wat meer compacte liedjes, allen instrumentaal. Forklong Daruplat is ruw, melancholisch en kan zo aansluiten in het rijtje met de betere artiesten op dat gebied uit België, zoals Ignatz en Urpf Lanze.

7. DSR Lines – Spoel (cassette)
DSR Lines is David Edren, die naast zijn Hare Akedod label ook hele mooie dingen kan met de analoge synthesizer. Een uur lang wanen we ons dankzij retro sci-fi klanken en geestverruimende patronen ergens hoog boven de wolken, waar prachtige live geïmproviseerde melodieën worden afgespeeld. Een zeer fijne en ontspannen trip!

8. Various – Bruismelk 2014 (cassette)
Het jaarlijkse Bruismelk festival van het Ultra Eczema label vond dit jaar plaats in New York met een line-up om van te watertanden. Voor diegenen die er niet bij konden zijn is deze tape een kleine pleister op de wonde. Bruismelk 2014 biedt een werkelijk fantastische selectie van noise, avant-garde, folk en andere experimentele muziek en een aantal favoriete artiesten van dit jaar geeft acte de présence, zoals Samara Lubelski, Miaux en Matt Krefting.

9. Antti Tolvi – Urkupilvi (CDR)
Vorig jaar stond de Fin nog in de top vijf van beste albums, met zijn geïmproviseerde piano album. Hoewel er in de improvisatie en het onafgebroken spel van Pianoketo zeker wel vergelijkingen zijn te trekken met deze CDR, klinkt het eindresultaat toch heel anders. Wat Tolvi hier laat horen zijn meditatieve drones die als lichtstralen een donkere winterdag komen binnen zetten. Een hemelse en zeer ontspannen sfeer is wat Tolvi blijkbaar geen moeite kost, ongeachte de stijl of instrumentatie.

antti tolvi

10. Half High – Calling Nina (cassette)
In een ruimte waar de Australische Secret Service onderzoek deed naar de paranormale krachten van ene Nina Kulagina vielen op mysterieuze wijze twaalf doden, waarna het onderzoek werd stopgezet. Half High, het Australische duo bestaande uit Lucy Cliche en Matthew Hopkins, probeert met deze live opname in diezelfde ruimte de spookachtige sfeer te vangen met duistere, afstandelijke synthdrones, en niet zonder resultaat. De vage stemgeluiden die opduiken dragen nog eens bij aan deze sinistere tape.

11. Matt Krefting – Recitals (CDR)
12. Vibracathedral Orchestra – Rec-Reh 13 (CDR)
13. González & Steenkiste – Dimly Lit (cassette)
14. Good Area – Cubic Zirconia / Bad Karlshafen (7″ single)
15. Hiiragi Fukuda – Seacide (cassette)
16. Sheldon Siegel – Midden (cassette)
17. Sophie Cooper – Our Aquarius (CDR)
18. Razen – Rim Saraband (cassette)
19. Various – Cassette van Antwerpen (cassette)
20. Kraus – Interior Castle (cassette)

Jaarlijst 2014: archief, compilaties & heruitgaven

1. Peter Jefferies – Electricity
Het tweede solo album van de Nieuw-Zeelander Peter Jefferies vierde dit jaar zijn twintigste verjaardag. Reden voor een feestje en een prachtige heruitgave op dubbel lp, met nummers die nooit eerder op vinyl verschenen. Nog meer dan op zijn debuut toont Jefferies hier zijn talent met enerzijds dreigende pianosongs en anderzijds subtiele melancholieke nummers met cello en gitaar. Maar het is vooral zijn stem die je meesleurt in zijn donkere singer-songwriter wereld; het titelnummer en het boze Just Nothing bijvoorbeeld, staan bij mij altijd garant voor kippenvel. De heruitgave van zijn eerste album eindigde vorig jaar nog op de derde positie trouwens, een teken dat de releases van deze muziekleraar aan alle actualiteit voorbij gaan.

2. Robert Turman – Spirals Of Everlasting Change / Way Down / Three Parts
Halverwege de jaren zeventig dook Turman’s naam voor het eerst op in de industrial scene als de helft van NON (de andere helft was uiteraard Boyd Rice). Maar wat mij betreft was hij op z’n best solo, waar zijn gave en experimenteerdrift niet gehinderd werden door andere ideeën dan zijn eigen. Een mooi voorbeeld is het briljante Way Down uit 1987 waarop dark wave, industrial en minimal synth werd gecombineerd. Een act als Vatican Shadow lijkt opeens behoorlijk overbodig. En zo waren ook de veranderlijke tape loops van Spirals Of Everlasting Change uit 1982 hun tijd ver vooruit. Three Parts was overigens nog niet eerder uitgebracht, maar opgenomen begin jaren negentig met een simpele tape recorder. Dat er drie stukken met orgel-euforie op verschijnen zegt genoeg: Turman was misschien wel een van de beste experimentele artiesten van zijn tijd en deze heruitgaven op vinyl zijn daarom niet minder dan essentieel.

3. Harry Pussy – Harry Pussy
Het debuut van Adris Hoyos en Bill Orcutt was in 1993 een twintig minuten lange middelvinger naar punk, rock, no wave en noise. Het enige waar het duo naar op zoek was in die tijd was de muzikale vertaling van chaos, woede en wanhoop. Met The Dead C en de meest eenvoudige akkoorden van The Ramones in het achterhoofd en een kapotte gitaar en dito versterker als materiaal maakte Harry Pussy van hun debuut één grote zwijnenstal in productie, ritmes en vocalen, en als je je even laat meeslepen van jouw huis ook. Deze heruitgave (slechts zeventig exemplaren) op het label van Orcutt is zeker niet zo omvangrijk als de compilatie One Plus One van twee jaar terug, maar dit ziedende statement en het geboortecertificaat van zijn nog steeds herkenbare gitaarstijl is veel meer waard dan een best of.

4. Laurence Vanay – Galaxies
Jacqueline Thibault had het niet van een vreemde; ze was getrouwd met muzikant en producer Laurent Thibault, wiens naam onder andere op het eerste album van Magma prijkt. Ondertussen was ook haar debuutplaat Galaxies, uitgebracht in 1974 onder het alter ego Laurence Vanay, een veelgezochte zeldzaamheid in de vinylbakken met Franse progrock geworden. Tijd voor een heruitgave dus. Galaxies is het best te omschrijven als progressieve chanson: luchtig, sensueel en spacy met avant-garde keyboard- en gitaarspel, een Hammond orgel en de onvermijdelijke fluit, alsof Brigitte Fontaine een tripje buiten de dampkring maakt. Galaxies is een zeer ontspannen plaat die tegelijkertijd Franse melancholiek dan wel romantiek en typisch psychedelische experimenten uit de jaren zeventig weet te combineren.

5. Fushitsusha meets Peter Brötzmann – Nothing Changes No One Can Change Anything, I Am Ever-Changing Only You Can Change Yourself 
Deze drie cd’s vormen een registratie van een uniek live concert van Fushitsusha met saxofonist Peter Brötzmann, achttien jaar geleden opgenomen in Tokio. In het eerste uur komt de Duitser evenwel niet voor; het is het typische, ingewikkelde geluid van de Japanse band dat het eerste uur domineert, het midden houdend tussen bloedstollende vrije percussie en oorverdovende psychrock, Keiji Haino sturend met zijn dwingende stem. Verderop komt de sax wel in actie, eerst bijna onherkenbaar, later in de overstuurde jam-modus die we hadden kunnen verwachten. Het spel van Brötzmann vormt dan een bizarre symbiose met de onheilspellend lachende en schreeuwende Haino. Na drie uur kun je bijna niet anders dan de conclusie trekken dat deze set er één is geweest waar je mond van open valt. De op het internet rondzwevende bootleg van dit concert had ik overigens al eens gehoord, maar de fantastisch uitgevoerde verpakking heeft hier een grote meerwaarde.

Sun Ra

6. Sun Ra – Church Organ 1948
Weliswaar een bootleg, maar wie maalt daarom als het gaat om één van de eerste opnames van de engel van Saturnus? In een soort kosmische swingstijl bespeelt Sun Ra een kerkorgel, met prachtige melodieën en harmonieën tot gevolg. Tegelijkertijd hebben de composities iets spookachtigs en primitief, mede dankzij de overbelaste en ruwe opnames. Het vinyl hoeven we niet om te draaien; met een minuutje of tien zijn we wel klaar. Desalniettemin is Church Organ 1948 een uitgave met impact, de luisteraar achterlatend met een buitenaardse ervaring.

7. Various – Dunedin Double
Normaal heb ik het niet zo op alle heruitgaven die “speciaal” op Record Store Day verschijnen, maar voor deze dubbele 12″ maak ik graag een uitzondering, zeker nu de aanschaf van het origineel een beetje teveel een aanslag op de portemonnee aan het worden is. In 1982 namen vier bands uit het Nieuw-Zeelandse Dunedin op een 4-track recorder nummers op voor deze compilatie, vier bands die later zouden worden gezien als grondleggers van het typische lo-fi en DIY Dunedin-indiepop-geluid. Present zijn The Chills, Sneaky Feelings, The Stones en The Verlaines. Met deze release haal je niet alleen charmante melodieën, puntige riffs en vaak heerlijke luie vocalen in huis, maar ook een stukje historie van het Flying Nun label.

8. Woorden – Woorden
Bizarre compilatie van vier Nederlandse dichters: Simon Vinkenoog, Bob Lens, Hans Wesseling en Nona. In de tijd (zo eind jaren zestig) dat hevig drugsgebruik nog wel eens wat creatiefs opleverde, stelde het viertal deze lp samen met veelal onnavolgbaar gesproken gedichten in het Nederlands met als begeleiding iets wat we het beste kunnen omschrijven als geïmproviseerde muziek. We horen invloeden uit de freejazz wat betreft de drums, er lijken er noisy collages van tape voorbij te komen, wazige folk, een rituele voorloper van de krautrock en solo’s op harmonica. Het zijn vooral de vocalen die verwarring en humor zaaien, maar tezamen is het helemaal een freakshow die geen gelijke kent. Woorden is na verloop van tijd een heilige graal geworden voor de liefhebber van de betere psychedelische trips, en deze heruitgave (zij het een onofficiële) komt dus als geroepen.

9. The Spies – The Battle Of Bosworth Terrace
The Spies was tot voor kort een band waarvan het bestaan alleen geverifieerd kon worden door diegenen die ze eind jaren zeventig weleens had zien optreden in Wellington. In een doos notabene onder het huis van Alastair Galbraith – een invloedrijk muzikant uit Nieuw-Zeeland – lag schijnbaar nog ergens een tape met opnames van het collectief, dat met gestolen apparatuur een serie nummers en experimenten vastlegde voordat hun spullen door de politie in beslag werden genomen. De opnames kwamen uiteindelijk weer terug bij één van de muzikanten en zodoende verschijnt 35 jaar na dato het eerste en enige album van The Spies. Heerlijke dromerige psychpop met een hoog DIY gehalte en die magische avant-garde trekjes die alleen maar uit dit werelddeel kunnen komen. Een essentieel onderdeel van de muziekhistorie van Nieuw-Zeeland.

10. Alvarius B. – What One Man Can Do With An Acoustic Guitar, Surely Another Can Do With His Hands Around The Neck Of God
Dit album van de Sun City Girls-oprichter Alan Bishop noemde ik al eens in dit jaaroverzicht van de overgebleven leden van de fameuze band. Het materiaal uit de periode 1990-1999 roept sneller herinneringen op aan de hoogtijdagen van de groep dan aan zijn recentere solowerk, of zijn toch wat minder interessante uitspattingen met The Invisible Hands. En dat is de voornaamste reden dat deze lp met de lange titel in dit lijstje staat. Ruwe instrumentale blues zonder concessies, lelijk en riekend naar oud tabak, gemaakt om iedereen direct het harnas in te jagen. En toch schemeren daar de invloeden uit het Midden-Oosten en Azië door, wat van Alvarius B. een meer briljante muzikant maakt dan je op het eerste gehoor zou denken.

11. Jack Ruby – Jack Ruby (vol. 1 & 2)
12. Orphan Fairytale – My Favorite Fairytale
13. Mystic Siva – Mystic Siva
14. Morton Subotnick – Silver Apples Of The Moon
15. Sunroof! – Rock Power
16. Various – Ghostriders In The Sky
17. Gordon Ashworth – S.T.L.A.
18. Lewis – L’Amour
19. Joel Vandroogenbroeck – Biomechanoïd
20. Fennesz – Venice

Jaarlijst 2014: Live

1. Pelt, Eastern Daze Festival, Gent, 15 november 2014
Het Amerikaanse Pelt – toch al één van mijn favoriete bands van de laatste paar jaar – nog eens live zien stond hoog op mijn verlanglijstje. Op het Eastern Daze festival in Gent, waarover ik deze preview typte, werden de hoge verwachtingen meer dan waar gemaakt. Met een indrukwekkende spanningsopbouw en bij vlagen krachtige passages hield Pelt de zaal moeiteloos bij de les met hun akoestische drone-folk uit de Appalachen. Pelt werd op het podium bijgestaan door visuals van nog eens een favoriet, Floris Vanhoof. Een magistraal optreden die mij nog lang zal heugen.

2. Datashock, Incubate Festival, Tilburg, 20 september 2014
Het Duitse hippie-collectief Datashock kwam dit jaar niet alleen met een prachtig album op de proppen, ze zorgde ook nog eens voor een hoogtepunt op de Incubate-zaterdag. In de bovenzaal van Café Dudok kwam er een broeierige set langs gevuld met psychedelische drones en sfeervolle folkmuziek. Het geluid staat behoorlijk hard, zodat het publiek niet kan ontsnappen aan de bezwerende jams met gitaar, viool, elektronica en kleinere folkinstrumenten. De groep lijkt er in ieder geval zelf ook van in trance te geraken, voordat de te korte set wordt afgerond.

3. Toad, Eastern Daze Festival, Gent, 15 november 2014
Gewapend met een draailier, doedelzak en gitaar gaat dit trio op jacht naar een perfecte symbiose van moderne drone muziek en de Franse folktraditie. De Occitaanse instrumenten zorgen voor een authentiek gevoel, de herhaling van akkoorden en intensiteit van het spel zijn er de tegenhanger van. Ook zonder percussie mondde deze show uit tot een ritmisch geraas dat alom verbazing oproep gezien de instrumentatie. De trofee voor Toad werd deze avond een welverdiende meedeinende en door de hallucinerende klanken volledig bedwelmde zaal in Gent. De video van dit optreden is terug te kijken op Youtube.

4. Mainliner, UFO Club, Tokio, 6 februari 2014
Alleen al een voet binnen zetten in deze krappe doch psychedelica-ademende kelder was een hoogtepunt, maar de Japanse noiserock legende Mainliner zorgde er wel voor dat men daardoor niet werd afgeleid. Bassist en zanger Kawabe Taigen (Bo Ningen) laat op furieuze wijze toch wel verrassend melodieuze zanglijnen horen, terwijl gitarist Kawabata (Acid Mothers Temple) nog meer dan op plaat aan het jammen slaat, waarbij de snaren van de gitaar regelmatig het plafond mogen kussen. Het resultaat is een zeer krachtige en bovenal heel erg luide set die men met wijd open ogen en mond gadeslaat.

Mainliner

5. Flower-Corsano Duo, Vooruit, Gent, 16 april 2014
Chris Corsano is misschien wel de meest getalenteerde freestyle-drummer die er op dit moment rondloopt. Zijn bewegingen alleen al zijn een genot om naar te kijken, en hoe hij de dreigende drones en Oosterse melodieën afkomstig van Mick Flower’s (Vibracathedral Orchestra) shahi baaja van percussie voorziet, fascinerend. De twee spelen duidelijk vaker met elkaar, maar dat deed niets af aan het improvisatiegehalte.

6. Sir Richard Bishop, Vooruit, Gent, 16 april 2014
7. Mike & Cara Gangloff, KRAAK Festival, Aalst, 1 maart 2014
8. Antti Tolvi, KRAAK Festival, Aalst, 1 maart 2014
9. Merzbow, Super Deluxe, Tokio, 1 februari 2014
10. Razen, Eastern Daze Festival, Gent, 15 november 2014