Jaap Blonk & Machinefabriek – Deep Fried

Jaap Blonk en Machinefabriek mag je gerust rekenen tot meest actieve artiesten in de Nederlandse experimentele muziek. Stemkunstenaar Blonk heeft een rijke historie, zowel solo als in verschillende acts, waarin improvisatie en de zoektocht naar nieuwe klanken centraal staat.

Machinefabriek aka Rutger Zuydervelt loopt minder lang mee, maar heeft minstens zo’n indrukwekkende discografie. Hij lijkt zich de afgelopen tijd een beetje gesetteld te hebben in zijn sound: fragiele, abstracte soundscapes, elektronica gemaakt met een divers instrumentarium. Het gevaar van teveel herhaling ligt op de loer, dat opgelost wordt door met de meest uiteenlopende artiesten een samenwerking aan te gaan.

Jaap Blonk en Machinefabriek werden vorig jaar uitgenodigd voor een performance tijdens het AMPsnacks evenement in Arnhem, en de muziek oversteeg blijkbaar de lekkernijen. De heren besloten namelijk samen de studio in te duiken, en zo geschiedde in mei van dit jaar. Van de drie uur improvisatie bij STEIM is uiteindelijk ruim een uur overgebleven op het album Deep Fried.

De cd begint met een karakteristiek Machinefabriek geluid: filmisch golvende elektronica met enkele borrelende speldenprikken onder water. Maar al snel wordt duidelijk dat dit niet  de gemiddelde Machinefabriek release betreft, wanneer Jaap Blonk’s stotterende gegorgel de hoek om komt kijken. Hij bewerkt zijn stem op de laptop, zodat er allerlei bevreemdende lagen ontstaan. Een stuiterende analoge synthesizer weerklinkt en overspoelt dikwijls het subtiele geluid op de achtergrond.

Blonk heeft zijn eigen bizarre taaltje (of hij het nog Onderlands noemt weet ik eerlijk gezegd niet) en zijn voordrachten – als we al van zinnen kunnen spreken – zijn derhalve onverstaanbaar. In het lange middenstuk Recipes pakt door de gekke intonatie humoristisch uit, maar er zijn ook passages met harde noise waarbij het schrapende keelgeluid doet denken aan een obscure power electronics act. Pas aan het einde dringt enige fijnzinnigheid weer door, met glitchy details.

Hoewel Rutger Zuydervelt deze samenwerking naar eigen zeggen eerder moeilijk kon voorstellen, werkt de combinatie prima. Deep Fried is aangenaam hoekiger dan een Machinefabriek release, en rijker dan Jaap Blonk solo. Het demonstreert dat de Nederlandse elektronica door middel van samenwerking en improvisatie nog steeds nieuwe en uitdagende klanken kan voortbrengen. Deep Fried komt uit op het label van Jaap Blonk, Kontrans, en is ook te krijgen (en te beluisteren) via de Bandcamp pagina van Machinefabriek.

De volle agenda van Pat Murano

De No Neck Blues Band (vaak afgekort tot NNCK) wordt dikwijls gezien als één van de belangrijkste improvisatie acts uit Amerika sinds begin jaren negentig. De band zelf speelt al een tijdje niet meer samen, maar het is meer een uitgelopen winterslaap dan dat het bestaan van de groep definitief naar de geschiedenisboeken is gestuurd, zo lijkt het. In ieder geval zijn de diverse leden van NNCK nog steeds actief in allerlei projecten, met Pat Murano voorop.

Naast Decimus – een twaalfdelige (!) serie solo-opnames geïnspireerd door de gelijknamige Romeinse dichter en filosoof – runt Murano zijn Kelippah label, waarop andere samenwerkingen en verloren opnames van NNCK de weg vinden naar het publiek. In de eerste helft van dit jaar kwamen daar drie nieuwe releases op uit, die allen – ik zal het maar meteen verklappen – verplicht in de kast zouden moeten staan van de experimentele muziekliefhebber.

De ongetitelde lp van Raajmahal is er zo één die mij de afgelopen dagen niet loslaat. Samen met gitariste Santa Wolanczyk en vocaliste Carla Baker zorgt Murano voor een ultiem ontspannen klanklandschap, aangestuurd door semi-geïmproviseerde gitaarambient en hemelse zang. Alsof Grouper en Julianna Barwick met elkaar aan het jammen zijn, vlak nadat ze uitgekauwd zijn op enkele bossen Salvia. Het geluid is organisch, natuurlijk, en lijkt mee te deinen op de ademhaling van een lichaam in ruste, dromend. Een weergaloze plaat die tot grote hoogten reikt, vermoedelijk ook in mijn jaarlijst.

No Neck Blues Band-lid Jason Meagher is eigenaar van de Black Dirt Studio in New York, waar onder andere platen van GHQ, Blues Control en Expo 70 werden opgenomen. Samen met Pat Murano richtte hij halverwege jaren negentig K Salvatore op, als reactie op het groepsgeluid van NNCK. Het is inmiddels heel wat jaren geleden dat dit duo met een plaat op de proppen kwam, maar Tsar Ova Elk maakt veel goed. De term “noise” hier als genre opplakken is de meest voor de hand liggende, doch doet het album te kort. Dit is minimalistische improvisatie met voornamelijk elektronisch en mechanisch aandoende geluiden. Alles humaan gaat overboord, en wat overblijft zijn drie nummers die je keel dichtknijpen, le jeu du foulard. Met een goed einde.

Dan hebben we natuurlijk nog de No Neck Blues Band zelf. CINo51 is de titel van de laatste lp, al is het mij niet helemaal duidelijk wanneer deze is opgenomen. Het mag de pret niet drukken dat dit vermoedelijk al een paar jaar geleden is geweest. Net als op het vorig jaar uitgekomen YTIU is er nu ook weer een kant van het vinyl vernoemd naar Richard Wright – toetsenist van Pink Floyd – en is het album gewijd aan Charlie Gilmour, zoon van de gitarist van diezelfde band. Uit de maat springende orgeltjes zorgen voor een horror/sci-fi sfeer, terwijl op de andere zijde meer met gitaren, distortion en percussie wordt gespeeld, zij het subtiel zoals alleen NNCK dat kan. Geen band ter wereld die zo extreem het brein prikkelt met minimale klanken.

Label report: Eiderdown Records

Garek Druss (eerder actief in Tecumseh, Mezektet) en Adam Svenson (Karnak Temples, Little Claw, Du Hexen Hase) vormen al een jaar of zes het psychedelische drone duo Dull Knife. Vanuit Seattle combineren ze hiermee improvisatie en organische klanken, wat niet zelden eindigt in een noisy kakofonie van verschillende instrumenten. Maar daar blijft het niet bij. Garek Druss heeft ook nog het soloproject A Story Of Rats en om de debuut lp te kunnen uitbrengen startte Eiderdown Records vorig jaar een succesvolle inzamelingsactie op Kickstarter. Daarmee bleef de release binnen de familie, want Eiderdown is weer het geesteskind van Adam Svenson.

Thought Forms is de naam van die plaat, waarmee A Story Of Rats zich vorig jaar meteen aan de top van de industrial ambient positioneerde. Zware, duistere soundscapes en  ijzingwekkende effecten domineren de twee instrumentale stukken. Al snel waan je je als luisteraar in een verlaten fabriek waar het ‘s nachts spookt. Qua beleving doet de plaat mij soms denken aan een inmiddels twintig jaar oude plaat van Megaptera, en vergeleken worden met deze Zweedse meesters is zonder meer een compliment.

Vorige maand werden er aan de discografie van Eiderdown twee nieuwe releases toegevoegd. Ditmaal is er gekozen voor het cassette formaat, zij het in de meest professionele vorm die je kunt bedenken. De dik kartonnen inleg bijvoorbeeld, is voorzien van hallucinerend artwork van cartoonist Max Clotfelter en is ook aan de andere zijde bedrukt met handgeschreven info. Maar mijn interesse werd pas echt gewekt door de artiesten present.

A Story Of Rats vult één kant van de split tape, met melancholische synth drones – aangenaam aangevuld door vage, wegkwijnende koorzang – die niet ver van het geluid van de lp af staan. Op de andere kant zorgt Hellvete (Glen Steenkiste) eveneens voor drones, doch met een andere aanpak. Als bandlid van het Belgische Sylvester Anfang II leunt hij duidelijk meer op folk, of in ieder geval meer traditionele instrumenten. Gebruikmakend van harmonium, een banjo bespeeld met een strijkstok en een tanpura weet Hellvete in vier nummers een soundtrack voor een diepe meditatie te creëren, dat als je niet uitkijkt eindigt in een psychedelische trip.

Het klinkt misschien vreemd voor een label uit Seattle, maar op de tweede tape vinden we nog meer Vlaamse herrie. Gonzalez & Steenkiste is de niet verrassende naam van het duo Ernesto (Bear Bones, Lay Low, als ook Sylvester Anfang II) en de eerder genoemde Glen. Op Stuffed With The Down Of The Eider bundelen ze hun magische krachten op harmonium, viool, akoestisch gitaar, banjo, tanpura en enkele elektronische effecten. Twee  nummers zijn vrij lang en bevatten tamelijk agressieve drones, een dreigend geluid dat je achtervolgt en uiteindelijk opslorpt. Het korte Front Porch Rumbling daarmee vergeleken een vreemde eend in de bijt: een lo-fi blues nummer op gitaar en banjo, dat verfrissend werkt tussen de massieve geluidsmuren in.

Je begrijpt dat liefhebbers van ambient en (psychedelische) drones niet om deze releases heen kunnen. Ze zijn onder andere direct te verkrijgen bij Eiderdown Records. Een label om ook in de toekomst in de gaten te houden.